Mövzu 6 Beynəlxalq valyuta-maliyyə münasibətləri

Cədvəl *.* 

Valyuta məzənnələri formalarının təsnifi 

 

Valyuta məzənnələrinin formaları 

Xüsusiyyətləri 

1. Fiksə edilmiş valyuta məzənnələri 

valyuta məzənnələrinin əsasını təşkil edən və 

dövlət 

tərəfindən 

dəstəklənən 

rəsmi 

qeydiyyata  alınmış  paritetlərin  olmasını 

nəzərdə tutur; 

- real fiksə edilmiş 

qızıl  paritetinə  əsaslanır,  “qızıl  nöqtələri” 

sərhəddində fərqlənir;  

- müqavilə əsasında fiksə edilmiş 

aşağıdakılara əsaslanır:  

1) razılaşdırılmış etalona; 

2) qızılın şərti olaraq müəyyən edilmiş rəsmi 

qiymətinə; 

3) bazar 

qiymətlərinin 

paritetlərdən 

fərqlənmə 

hədlərinin 

razılaşdırılmış 

həcminə. 

2. Çevik valyuta məzənnələri 

valyutaların rəsmi pariteti yoxdur; 

- üzən (sərbəst dəyişən) 

tələb və təklifdən asılı olaraq dəyişir; 

- tərəddüd edən 

tələb  və  təklifdən  asılı  olaraq  dəyişir,  lakin 

mərkəzi  bankların  valyuta  müdaxilələri  ilə 

korrektə edilir 

 

 

Hesablama üsuluna görə, valyuta məzənnələri faktiki və paritet (müqayisə olunan ölkələrin 

valyutalarının  alıcılıq  qabiliyyəti  paritetlərindən  çıxış  edilərək  müəyyən  edilən)  olurlar.  Paritet 

---

məzənnələr praktikada tez-tez real hesablama ilə üst-üstə düşmürlər, ondan bu və ya digər tərəfə 

fərqlənirlər. Paritet valyuta məzənnəsi aşağıdakı formulla hesablanır: 

 

VM = 





2

2

1

1

1

d

p

d

p

n

 

 

Burada n – müqayisə edilən əmtəə qruplarının sayı, p1 və p2 – müqayisə edilən ölkələrdə 

əmtəələrin  qiymətləri,  d1  və  d2  –əmtəə  qrupunun  müqayisə  edilən  ölkələrin  ÜDM-dəki  xüsusi 

çəkisidir. 

İnflyasiyanı  nəzərə  almaqla  nominal  (NM)  və  real  (RM)  məzənnələri  fərqləndirmək 

lazımdır. Onlar  bir-birlərindən    müqayisə edilən  ölkələrdəki qiymətlərin  nisbətindən  asılı olaraq 

fərqlənirlər: