Motivatsiyaning psixologik nazariyasi

Motivatsiya turlari

• Psixologiyada inson motivatsiyasining quyidagi turlarini ajratish odatiy holdir:
• Tashqi motivatsiya – bu har qanday faoliyatning mazmuni bilan bog’liq bo’lmagan, lekin inson uchun tashqi holatlar bilan bog’liq bo’lgan motivatsiya (mukofot olish uchun musobaqalarda qatnashish va boshqalar).
• Ichki motivatsiya – bu faoliyat mazmuni bilan bog’liq bo’lgan motivatsiya, ammo tashqi sharoitlar bilan bog’liq emas (sport bilan shug’ullanish, chunki u ijobiy his-tuyg’ularni beradi va hokazo).
• Ijobiy motivatsiya – bu ijobiy rag’batlantirishga asoslangan motivatsiya (agar men injiq bo’lmasam, ota-onam menga kompyuter o’yinini o’ynashga ruxsat berishadi va hokazo).
• Salbiy motivatsiya – bu salbiy rag’batlantirishga asoslangan motivatsiya (agar men harakat qilmasam, ota-onam meni tanqid qilmaydi va hokazo).
• Barqaror motivatsiya – bu insonning tabiiy ehtiyojlari (tashnalik, ochlik va boshqalarni qondirish) ga asoslangan motivatsiya.
• Barqaror motivatsiya – bu doimiy tashqi qo’llab-quvvatlashni talab qiladigan motivatsiya (chekishni tashlash, vazn yo’qotish va hk).

Barqaror va beqaror turtki turiga qarab ham farq qiladi. Motivatsiyaning ikkita asosiy turi mavjud: «bir narsaga» yoki «bir narsadan» (uni ko’pincha «sabzi va tayoq usuli» deb ham atashadi). Ammo qo’shimcha turtki turlari mavjud:

• Barqaror va beqaror turtki turiga qarab ham farq qiladi. Motivatsiyaning ikkita asosiy turi mavjud: «bir narsaga» yoki «bir narsadan» (uni ko’pincha «sabzi va tayoq usuli» deb ham atashadi). Ammo qo’shimcha turtki turlari mavjud:
• O’z-o’zini boshqarishni ta’minlashga qaratilgan individual motivatsiya (chanqash, ochlik, og’riqdan saqlanish, haroratni saqlash va boshqalar);
• Guruh motivatsiyasi (avlodlarga g’amxo’rlik qilish, jamiyatda o’z o’rnini topish, jamiyat tuzilishini saqlab qolish va boshqalar);
• Kognitiv motivatsiya (o’yin faoliyati, izlanish harakati).