Моррининг сешанба дарслари

Sakkizinchi seshanba: pul haqida suhbatlashamiz
 
“Aksariyat mavjudotlar taqdir hukmiga boʻysunadi, faqat insongina 
ongli ravishda oʻz hayotini xatarga qoʻyadi”. 
V. H. Oden, Morrining sevimli shoiri. 
Men gazetani Morriga koʻrinarli qilib tutib turdim: 
Qabrtoshimda “Men hech qachon telekompaniyalar tarmogʻiga 
egalik qilmaganman” degan yozuv boʻlishini xohlamayman 
Morri kuldi, soʻng bosh chayqatdi. Tongi quyosh uning ortidagi 
derazadan moʻralar, uning nurlari deraza tokchasidagi hibiskus 
butasi gullariga tushib turardi. Iqtibos yirik muzokarada CBS 
te
leradio tarmogʻini oʻzlashtirib ololmaganidan nolib yurgan media 
magnat, milliarder, CNN telekanali asoschisi Ted Turnerga tegishli 
edi. Bu hikoyani Morrinikiga koʻtarib kelganimning sababi meni bir 
savol qiziqtirardi: agar hozir Turner keksa professorimning holiga 
tushib qolib, nafas olishi qiyinlashib, tanasi toshdek qotib, qolgan 
sanoqli kunlarini birma-
bir taqvimdan oʻchirib yashayotgan 
boʻlganida oʻzining telekompaniyalar tarmogʻi yoʻqligi sababli dod-
voy qilayotgan boʻlarmidi? 
– Bularning bari oʻsha bitta muammoga borib taqaladi, Mich, — dedi 
Morri. 
– Biz qadriga yetishimiz zarur boʻlgan narsalarni chalkashtirib 
qoʻyganmiz. Bu esa odamlarning hayotdan koʻngli sovishiga sabab 
boʻladi. Menimcha, shu haqida suhbatlashishimiz kerak. 
Morri bugun bor diqqatini bir yerga jamlagandi. Hozirga kelib, uning 
kunlari yaxshi va yomonga ajralgan, bugun yaxshi kunlardan biri 
edi. Oʻtgan oqshom Morrinikiga bir mahalliy musiqiy guruh tashrif 
buyurib, u uchun musiqiy asboblarsiz xor ijro etib berishibdi va u 
menga bu haqi
da goʻyoki mashhur “Ink Spots” guruhining oʻzi 
unikiga mehmonga kelgandek toʻlqinlanib gapirib berayotgandi. 
Xastalikka chalinishidan oldin ham Morrining musiqaga ishqi baland 
edi, biroq hozir uning musiqaga boʻlgan muhabbati shunchalar 

---

Mich Elbom. Morrining seshanba darslari 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
93
otashin ediki, kuy 
eshitganida koʻziga yosh kelardi. Baʼzan tunlari 
koʻzlarini yumgancha opera tinglar, ijrochilarning sohir ovozlariga 
hamohang xayolan koʻkda parvoz qilardi. 
– Kechagi guruhning ijrosini eshitib koʻrganingda edi, Mich! Mana 
buni ovoz desa boʻladi! 
Morri har doim kuylash, raqs tushish va kulish kabi oddiy 
narsalardan zavq olishga ishqiboz edi. Hozir esa moddiy 
narsalarning qadri har qachongidan ham pasaygan yoki ular oʻz 
ahamiyatini butunlay yoʻqotgandi. Odamlar vafot etganida, 
koʻpincha, “Buni goʻringga orqalab keta olmaysan” degan iborani 
eshitamiz. Morri bu hikmatni ancha oldin anglab yetgandek edi. 
– Bizda miyani yuvishning bir shakli shiddatli tus olmoqda, — 
xoʻrsinib qoʻydi Morri. – Bilasanmi, odamlar miyasini yuvish qanday 
amalga oshiriladi? Bir narsani qayta va qayta takrorlayverish orqali. 
Mamlakatimizda hozir aynan shu narsa sodir boʻlmoqda. 
Moddiyatga egalik qilish yaxshi. Puling koʻp boʻlgani yaxshi. Mol-
mulkning koʻproq boʻlishi ham yaxshi. Qancha koʻp foyda kelsa, 
shuncha yaxshi. Koʻproq boʻlgani yaxshi. Koʻproq boʻlgani yaxshi. 
Oʻzimiz ham shuni takrorlaymiz va toki hech kimning oʻzgacha 
fikrlashga hafsalasi qolmagunicha, boshqalar ham takror va takror 
shu narsani miyamizga quyishadi. Bu tushuncha oddiy insonlarning 
miyasiga shu qadar oʻtirib qolganki, ular aslida hayotda nima 
muhimligini ham farqlay olmay qolgan. Umrim davomida qayerga 
bormay, men uchratgan odamlarning barchasi birorta yangi narsani 
qoʻlga kiritish ishtiyoqida yonardi. Yangi mashinani qoʻlga kiritish. 
Yangi uyni qoʻlga kiritish. Soʻnggi chiqqan oʻyinchoqni qoʻlga kiritish. 
Keyin esa ular, albatta, senga yangi oʻljasi haqida aytishni xohlaydi. 
“Bilasanmi, nima sotib oldim? Nima olganimni top-chi?”. Bilasanmi, 
men buni qanday talqin qilardim? U odamlar shu qadar mehrga 
tashna ediki, 
uning oʻrnini bosuvchi har qanday narsani qabul 
qilaverardi. Moddiyat bizni oʻz bagʻriga oladi, degan umidda odamlar 

---