Moos shkalasi

Moos shkalasi — minerallar nisbiy qattiqligining oʻn ballik shkalasi. Nemis olimi F. Moos tomonidan 1811-yilda taklif qilingan. Qattiklikning 10 ta etalonidan iborat. Moos shkalasi boʻyicha ularning joylashish tartibi quyidagicha: talk — 1; gips—2; kalsit —3; flyuorit—4; apatit—5; ortoklaz—6; kvars—7; topaz—8; korund—9; olmos—10.C Nisbiy kattiklik Moos shkalasi etaloni bilan sinalayotgan obʼyekt yuzasiga chizib aniqlanadi. Minerallarning faol va passiv qattiqligi farq qilinadi. Agar mineral bilan oʻzining boʻlagi tirnalganda iz qoldirsa, u faol qattik/shkka ega boʻladi (mas, olmos). Qattiqligi 5 boʻlgan etalon bilan tadqiq qilinayotgan namuna tirnalganda iz qoldirsa va u oʻz navbatida kattikligi 4 boʻlgan etalonda iz qoldirsa, u holda oʻrtadagi mineralning qattikligi 4,5 ga teng boʻladi. Moos shkalasidan minerallarga tez tashhis qoʻyishda foydalaniladi. Aniq qattiqlik esa priborlar yordamida aniqlanadi. Minerallar k.attiqligi ularning zichligi bilan bir qatorda minerallarning eng muhim konstanti hisoblanadi.

Mineral nomi	Nisbiy qattiqligi	Kimyoviy formulasi	Kristall singoniyasi
Talk	1	Mg3[Si4O10] (OH)2	Monoklin
Gips	2	CaSO4 · 2H2O	Monoklin
Kalsit	3	CaCO3	Trigonal
Flyuorit	4	CaF2	Kubik
Apatit	5	Ca5[PO4]3 (F,Cl)	Geksagonal
Ortoklaz	6	K [AlSi3O3]	Monoklin
Kvars	7	SiO2	Geksogonal
Topaz	8	Al2[SiO4] F2	Rombik
Korund	9	Al2O3	Trigonal
Olmos	10	C	Kub