Monopol raqobat va bozor samaradorligi Reja Raqоbatlashgan mоnоpоl bоzоri. Raqobatlashgan bozor muvozanati

6-rasm. Bozordagi duopoliyani ifodalovchi grafik..
Rasmda chizig’i birinchi firmaning Kurno chizig’i. chiziq ikkinchi firmaning Kurno chizig’i. Kurno chiziqlari kesishgan nuqta, Kurno muvozanatini bildiradi. Bu nuqtada har bir firma o’z raqobatchisining ishlab chiqarish hajmi berilganda o’z foydasini maksimallashtiradi.
Ikkita firma bir-biri bilan raqobatda ekanligini yuqorida faraz qilgan edik. Endi faraz qilaylik, ikkala firma birgalikda kelishib harakat qilsin. Ular o’zlarining ishlab chiqarish hajmlarini umumiy foydani maksimallashtiradigan qilib tanlaydi va olingan foydani teng bo’lib olishsin. Bunday kelishib harakat qilishni trestga qarshi (qo’shilib harakat qilishga qarshi) qonun ishlamaganda amalga oshirish mumkin. Ma’lumki, umumiy foydani maksimallashtirish mumkin, agarda ular umumiy chekli daromad bilan umumiy chekli xarajatni tengligini ta’minlaydigan umumiy ishlab chiqarish hajmiga erishsa, ya’ni bo’lsa.
Ikkala firmaning umumiy daromadi ga teng. Chekli daromad va dan va bundan umumiy foydani maksimallashtiradigan umumiy ishlab chiqarish hajmi .
Endi aytish mumkinki, ikkala firmaning ishlab chiqarish hajmlari yig’indisi 18 birlikni beradigan har qanday ishlab chiqarish hajmlari umumiy foydani maksimallashtiradi.
,, tenglamani ifodalovchi chiziq kontrakt chizig’i bo’lib, u ikkala firmaning umumiy ishlab chiqarish hajmi 18 ni beradigan va umumiy foydani maksimallashtiruvchi har xil ishlab chiqarish hajmlari ( va ) kombinatsiyalarini ifodalaydi’’¹.
Ushbu kontrakt chizig’i ham yuqoridagi rasmda keltirilgan (AB) chizig’i. Firmalar teng miqdorda mahsulot ishlab chiqarib, umumiy foydani teng bo’lib olishlari mumkin, ya’ni .
Tovar narxi ga teng. Firmalarning umumiy foydasini hisoblaydigan bo’lsak, u pul birligiga teng bo’ladi.
Demak, firmalar kelishib harakat qilsa, Kurno muvozanati holatida oladigan foydadan ko’proq foyda olishi mumkin bo’ladi.
Ko’rinib turibdiki, agar ikkala firma kelishib harakat qilsa, Kurno muvozanati holatidagi ishlab chiqarish hajmidan kamroq hajmda mahsulot ishlab
chiqarib maksimal foyda olishi mumkin. Demak, duopolistik bozordagi Kurno muvozanati holati ikkala firma uchun raqobatlashgan bozor muvozanati holatiga ko’ra yaxshiroq, lekin kelishib harakat qilishga nisbatan foydali emas. Raqobatlashgan bozordagi mahsulot miqdori shartga ko’ra aniqlanadi va MC₁₌MC₂=MC=4 bo’lgani uchun 4=40-Q, bundan Q=36.
Tovar narxi pul birligiga teng. Firmalar raqobatlashgan bozorda harakat qilganda, umumiy foyda nolga teng. Chunki chekli xarajat o’zgarmas bo’lib 4 ga teng.