Монография Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини

Метакомпетенциялар –касбий, ижтимоий ва когнитив компетенциялар интеграцияси асосида шаклланган шахснинг мустақил ўзини ўзи касбий ривожлантириш жараѐни самарадорлигини таъминловчи шахсий сифатлар, мотив ва қадриятлар, қобилиятлар йиғиндисидир. Олий таълим муассасалари раҳбар ва педагог кадрларининг метакомпетентлиги функционал компетентликдан фарқли равишда мустақил ҳаракатланиш ва ўзгарувчан меҳнат шароитларига тезкор мослашиш, ўз билим ҳамда кўникмалариниамалиѐтга муваффақиятли жорий этиш, инновацион-ижодий ѐндашувлар асосида касбий ривожланиш траекториясини янги ривожланиш йўналишлари ва стратегияларини белгилаш, шунингдек акмеологик ривожланиш мотивациясини таъминлаш имконини беради.
«Мета» (грекча «meta» – орасида, кейин, орқали) маълум бир жараѐнлардан янги ва бошқа бир жараѐн ѐки тизимга ўтиш дея изоҳланади.
Тадқиқотчи Н.Муслимов ўз тадқиқотларида ―тизим‖ ҳамда ―муҳит‖ тушунчаларининг ўзаро нисбати ҳақида тўхталар экан, тизим (юнонча systema – яхлит, қисмлардан таркиб топган, бириктирилган) муайян яхлитлик, бирликни ҳосил қилувчи, ўзаро таъсирлашув ва боғлиқликда бўлган кўплаб элементларни англатади. Тизим – тартибли равишда жойлашган ва ўзаро боғлиқликда бўлган қисмлар бирлигини ифодаловчи яхлитликдир, муҳит эса барча тизимларнинг мужассамлашуви – метатизимни ифодалайди. У тадқиқ қилинаѐтган, ажратиб олинган ва айни вақтда атрофимизни ўраб турган оламнинг бизни қизиқтираѐтган қисмидан ташқарида ѐтади, дея изоҳлайди. Р.Брауннинг нуқтаи-назарича, метакомпетентлик – бу компетентлик даражасини оширувчи муҳим касбий кўникма сифатида изоҳлайди,
Агарда тизимли ѐндашув асосида метакомпетентлик тушунчасини изоҳлайдиган бўлсак, касбий фаолият самарадорлигини таъминловчи ижтимоий, когнитив, фаолиятли компетентликнинг яхлит типологиясидир.
Яъни бу универсал компетентлик тури бўлиб, барча касбий компетенцияларни самарали қўлланилишини таъминловчи юқори даража саналади.
2.1-жадвал. Касбий ва метакомпетентлик тушунчаларининг ўзаро қиѐсий тавсифи