Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc


Ishchilarni ish vaqtidan foydalanishi tahlili



Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet195/606
Sana31.12.2021
Hajmi2,53 Mb.
#200849
1   ...   191   192   193   194   195   196   197   198   ...   606
Bog'liq
fNbuAJ1vbh5eky7cXe5usiAgWjSR9DtnZOAnkVDu

Ishchilarni ish vaqtidan foydalanishi tahlili 

 

Hisobot yili 

Farqi (+,-) 

 № 

 

Ko‘rsatkichlar 

O‘tgan 

yil 

Reja 

Haqiqat-

da 

o‘tgan 

yildan 

rejadan 

1. 


Ishchilarni ro‘yxat 

bo‘yicha o‘rtacha soni (Is) 

649 

624 


601 

-48 


-23 

2. 


Bir ishchini yil davomida 

ishlagan kunlari (K) 

263 

260 


257 

-6 


-3 

3. 


Bir ishchini yil davomida 

ishlagan soatlari (S) 

2055,9 

2027,5 


2017,9 

-38,0 


-9,6 

4. 


Ish kuni davomiyligi (D), 

soatda 


7,79 

7,80 


7,85 

+0,06 


+0,05 

5. 


Ish vaqti fondi (IVF), ming 

kishi-soatda 

1334,3 

1265,2 


1212,8 

-121,5 


-52,4 

 

O‘tgan  yilga  nisbatan  ish  vaqtini  yo‘qotilishi  121,5  ming  kishi  – 



soat,  hisobot  yilining  rejasiga  nisbatan  52,4  ming  kishi  –  soatlarini 

tashkil  etgan.    Ish  vaqti  fondini  o‘zgarishi  quyidagi  omillar  ta’siri 

natijasida ro‘y bergan: 

a) ishchilar soni 

1

0

( ) (



)

( ) (601 624) 260 7,80

46,6  

о

о

IVF is

Is

Is

K D

IVF is

ming kishi soat

D

=



-

×

×



D

=

-



×

×

= -



-

 

 



b) bir ishchini ishlagan kunlari 


 

212


1

1

( )



(

)

( ) 601 (257 260) 7,80



14,0  

о

о

IVF k

Is

K

K

D

IVF k

ming kishi soat

D

=



×

-

×



D

=

×



-

×

= -



-

 

 



v) ish kuni davomiyligi 

1

1



1

( )


(

)

( ) 601 257 ( 0,05)



7,7  

о

IVF D

Is K

D

D

IVF D

ming kishi soat

D

=



×

×

-



D

=

-



× +

= +


-

 

 



55-jadval 

Ish vaqtidan foydalanish natijalarini quyidagi jadvalga 

joylashtiramiz 

 

Shu jumladan o‘zgarishi 

Ko‘rsatkich 

 

Reja 



bo‘yicha 

 

Haqi-



qatda 

 

Rejada



n farqi 

Is

hc



hi

la



so

ni

 



B

ir

 is



hc

hi

ni



 

is

hl



ag

an

 k



un

la

ri



 

Is



ku

ni

 



da

vo

m



iy

li

gi



 

H

is



ob

-k

it



ob

da

 



yo

‘l

 q



o‘

yi

lg



an

 

xa



to

 

Ish vaqti fondi (IVF), 



ming kishi-soatda 

1265,2 


1212,8 

-52,4 


-46,6 

-14,0 


+7,7 

+0,5 


 

Ish  vaqtini  yo‘qotilishi  60,6(46,6+14,0)  ming  kishi-soatni  tashkil 

etgan.  Ish  kuni  davomiyligini  uzayishi  hisobiga  yo‘qotilgan  soat  biroz 

qisqarib 52,4 ming soatni tashkil etgan. 

Ish vaqtidan foydalanishni  kompleks iqtisodiy tahlilida ish vaqtini 

unumsiz sarflanishiga katta ahamiyat beriladi. Ish vaqtini unumsiz sarf-

lanishiga  brakni  tuzatish  uchun  sarflangan  vaqt,  texnologik  jarayon-

lardagi  xatolarni bartaraf etish bilan bog‘liq ish vaqtini sarflari kiradi.  

  

 

6.5.  Mehnat unumdorligi dinamikasi tahlili 



 

Mehnat unumdorligi – ishlab chiqarish samaradorligini ifodalovchi 

asosiy  ko‘rsatkich,  uni  oshirish  –  iqtisodiy  o‘sishning  asosiy  omilidir. 

Mahsulot  hajmini  oshirishda  mehnat  unumdorligini  ulushi  yuqoridir. 

Mehnat unumdorligi ishlab chiqarish samaradorligini ifodalovchi muhim 

ko‘rsatkichlardan biridir. 



Mehnat unumdorligini o‘lchov birliklari: 

a) qiymat; 

b) natura; 

d) mehnat. 




 

213


Unumdorlik  darajasini  natura  shakli  aniq  ifodalaydi,  ammo  bu 

ko‘rsatkichni  qo‘llash  cheklangan.  Mehnat  unumdorligini  ifodalovchi 

ko‘rsatkich  bu  har  bir  xodimga  to‘g‘ri  keladigan  o‘rtacha  yillik 

mahsulotdir. 

Bulardan  tashqari  ishchining  bir  kunlik  ish  unumi,  ishchining  bir 

soatlik ish unumi ko‘rsatkichlari ham mehnat unumdorligini ifodalaydi. 

Tahlil  etishda  bu  mehnat  unumdorlik  ko‘rsatkichlari  o‘tgan  yildagisi 

bilan taqqoslanib ko‘rsatkichlarni o‘zgarish sabablari aniqlanadi. 

Mehnat unumdorligining dinamikasi ko‘p jihatdan korxonani ishlab 

chiqarish  hajmi,  xodimlar  soni,  ish  vaqti  fondi,  tannarxi  va  hokazo 

ko‘rsatkichlari bilan bog‘liq. 

Mehnat  unumdorligini  tahlil  etishda  ko‘rsatkichlar  o‘tgan  yil, 

hisobot  yilining  rejasi,  bir  xil  ixtisoslashuvga  ega  bo‘lgan  korxonalarni 

ma’lumotlari  bilan  taqqoslanib  ishga  solinmagan  ichki  imkoniyatlar 

aniqlanadi. 

Mehnat resurslaridan samarali foydalanishni quyidagi ko‘rsatkichlar 

ifodalaydi: 

-  mehnat unumdorligini o‘sish sur’ati; 

-  mahsulot  hajmini  ortishida  mehnat  unumdorligi  o‘sishining 

hissasi; 

-  xodimlar sonini nisbiy qisqarishi; 

-  ish haqi fondidan nisbiy iqtisod; 

-  mehnat  unumdorligining  o‘sish  sur’atini  o‘rtacha  ish  haqi 

o‘sishiga nisbati. 

Mehnat unumdorligini o‘lchov birliklari: 

- qiymat, natura va mehnat 

a) qiymat shakli 

,

Q



Mu

x

=

  



bunda  Mu-mehnat  unumdorligi  (Bir  xodimga  to‘g‘ri  keladigan 

o‘rtacha mahsulot);  

Q – ishlab chiqarilgan mahsulot solishtirma ulgurji bahoda; 

X – xodimlarni ro‘yxat bo‘yicha o‘rtacha soni. 

b) natura  

,

, ,....



,

Q tonna kg m

Mu

x

=

 



v) mehnat 

,

Т



Mu

Q

=

 



T  -  mahsulotni  ishlab  chiqarish  uchun  sarflangan  vaqt  (kishi-kun, 

kishi - soat) 

Q – mahsulot miqdori (dona, kg, va h.k.) 



 

214


Mehnat  unumdorligi  ko‘rsatkichining  qiymat  shakli  kamchilik-

lardan  xoli  emas.  Masalan,  sarflangan  xomashyo,  yoqilg‘i,  energiya 

narxlari  va  ta’riflari,  mahsulot  tarkibidagi  strukturaviy  o‘zgarishlar 

unumdorlik darajasiga ta’sir etadi. 

Natura  shakli  mehnat  unumdorligini  aniq  ifodalaydi,  ammo  bu 

o‘lchov  birligi  bir  turdagi  mahsulot  ishlab  chiqaradigan  korxonalarda  

qo‘llanilishi  mumkin  (ko‘mir  qazish,  elektr  energiya,  neftni  qayta 

ishlash korxonalari). 

Mehnat unumdorlik ko‘rsatkichlari: 

- bir xodimga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik mahsulot; 

- bir ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik mahsulot; 

- ishchini bir kunlik ish unumi; 

- ishchini bir soatlik ish unumi. 

Mehnat  unumdorlik  ko‘rsatkichlarini  kompleks  tahlil  etish  uchun 

ko‘rsatkichlar  o‘tgan  yil,  hisobot  yilining  rejasi,  bir  xil  ixtisosga  ega 

bo‘lgan  korxona ma’lumotlari bilan taqqoslanib ishga solinmagan ichki  

imkoniyatlar aniqlanadi. 

Mehnat  unumdorligini  umumiy  ko‘rsatkichi    -  bir  xodimga  to‘g‘ri  

keladigan o‘rtacha yillik mahsulotdir (GVx). Bu ko‘rsatkich ishchini bir 

kunlik,  bir  soatlik  (ChV)  ish  unumlaridan  tashqari,  ishchini  jami 

xodimlar  tarkibida  tutgan  ulushi  (Ul),  bir  ishchini  ishlagan  kunlari  (K

va ish kuni davomiyligi (D) ga ham bog‘liq. 

Ishchini  bir  soatlik  ish  unumini  ortishi,  ishchilarni  ish  vaqtidan 

to‘liq unumli foydalanish bir xodimning mehnat unumdorligini oshishini 

ta’minlaydi,  demak,  bir  xodimga  to‘g‘ri  keladigan  o‘rtacha  yillik 

mahsulot hajmini quyidagicha ifodalash mumkin: 



х

GV

Ul K D ChV

=

× × ×



 

O‘z  navbatida,  bir  ishchiga  to‘g‘ri  keladigan  o‘rtacha  yillik 

mahsulot hajmi quyidagi omillar ko‘paytmasidan hosil bo‘ladi. 

 

и



GV

K D ChV

= × ×


 

Bir  xodimga  to‘g‘ri  keladigan  o‘rtacha  yillik  mahsulot  (GV



x

qisqargan shaklda quyidagi omillar ko‘paytmasidan iborat:  



х

и

GV

Ul GV

=

×



 


 

215


 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

22-chizma. Mehnat unumdorligini omilli tizimi. 

 

Quyida  biz  mehnat  unumdorligi  darajasi  va  uning  dinamik 

o‘zgarishlarini jadval yordamida ifodalab o‘tamiz. 

 

 

56-jadval 




Download 2,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   191   192   193   194   195   196   197   198   ...   606




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish