Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

4.2. Talab va taklifni ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimi
Kishilik jamiyati rivojlanar ekan, fan va texnika taraqqiyoti ildam qadamlar bilan yangilanayotgan sharoitda insoniyatning tovar va moddiy qiymatliklarga bo‘lgan ehtiyoji - talabi uzluksiz o‘zgarib – ortib boradi.
Talab o‘zgarishi (elastikligi) mavjud bo‘lib, u – 1. Baholar o‘zgarishi va holati.

2. 
   Xaridorlar miqdori va ularning didi, istagi.
   
3. 
   Iste’molchilarning pul daromadi.
   
4. 
   O‘rnini almashtirish mumkin bo‘lgan yoki o‘rnini bosadigan tovarlar hajmi.
   
5. 
   Inflatsiya ehtimoliga bog‘liqdir.
   

Bularni ayni vaqtda talabni belgilovchi omillar deyish mumkin. Bularning ichida eng muhimlari tovarlar va xizmatlar bahosi hamda iste’molchilarning pul daromadlari hisoblanadi.
Quyidagi berilgan chizmadan ko‘rinib turibdiki, daromadning yuqori bo‘lishi talabning oshuvini va baho yuqori bo‘lsa, talabning pasayib borishini ko‘ramiz (8-chizma).

8-chizma. Talab harakatining chizmasi.
Bozordagi taklif etilgan tovarlar miqdorini bir necha omillari mavjud bo‘lib, ular quyidagilardan iborat:

1. 
   Taklif etiladigan tovarlar bahosi.
   
2. 
   Ishlab chiqarish texnologiyasi.
   
3. 
   Tovar ishlab chiqaruvchilarning miqdori.
   
4. 
   Ishlab chiqarish omillari bahosi.
   
5. 
   Soliq va subsidiyalar.
   
6. 
   Baholarning oshish ehtimoli va hokazolar.
   

Taklif miqdoriga kuchli ta’sir etuvchi omil – bu tovarlarning bozordagi sotiladigan bahosi hisoblanadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida har bir ishlab chiqarilgan tovarlar bahosi shu mahsulotni yaratish uchun ketgan o‘zgaruvchan va o‘zgarmas xarajatlarning miqdori hamda ko‘zlangan foyda normasiga aloqadordir (9-chizma).


9-chizma. Taklif harakatining chizmasi
Taklif bozor tovar bilan to‘la ta’minlangandan keyin o‘zgarmasdan bir me’yorda bo‘lishi ham mumkin, bunda baho oshib borishi bilan bozorga chiqariladigan tovar ko‘payishining zarurati bo‘lmay qoladi. Shunda ishlab chiqarish hajmi ham o‘zgarmay, taklif ham bahoga bog‘liq bo‘lmagan holda barqarorlashishi mumkin.