Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Taklif etilayotgan loyihalarga tegishli bo‘lgan ma’lumotlar

 

 

Ko‘rsatkichlar 

«A» loyiha 

«B» loyiha 

1 

2 

3 

1.Investitsiyalar,  

ming so‘m; 

600 

650 

2.Tushum, ming so‘m 

1-yilda 

2-yilda 

3-yilda 

4-yilda 

5-yilda 

jami 5 yilda 

 

270 

200 

120 

90 

70 

750 

 

400 

350 

100 

50 

0 

900 

3. Foyda, ming so‘m 

150 

250 

4.O‘rtacha yillik foyda, ming so‘m 

30 

50 

5. Investitsiyalarning 5 yillik rentabelligi,%  

25 

38 

6. Investitsiyalarning o‘rtacha yillik rentabelligi,% 

5 

7.6 

7. Inflatsiyaning rejalashtirilayotgan (ko‘zda 

tutilayotgan) o‘rtacha yillik sur’atlari,% 

4 

4 

8. Bank krediti foizining o‘rtacha yillik stavkasi, % 

10 

10 

 

Har ikkala loyihalarning o‘rtacha yillik rentabellik darajasi investit-

siyaning o‘sish sur’atlaridan yuqoriroqdir. Lekin «B» loyiha bo‘yicha bu 

ko‘rsatkichlar  o‘rtasidagi  farq  (7.6%-4.0%=3.6%)  «A»  loyiha  bo‘yicha 

xuddi  shu  ko‘rsatkichlar  o‘rtasidagi  farqdan  (5.0%-4.0%=1.0%) 

---

 

556

kattaroqdir.  Bu  narsa,  o‘z  navbatida,  masalani  (tanlashni)  «B»  loyiha 

foydasiga hal etilishini taqozo etadi. 

3.

 

 Investitsiyalarning  qoplanish  muddatlarini  (davrlarini)  taqqos-

laymiz: 

Shubhasiz,  «B»  loyiha  bo‘yicha  investitsiyalar  tezroq  qoplanadi. 

Lekin,  shu  narsani  alohida  ta’kidlash  zarurki,  loyihalarning  qoplanish 

muddatlari  jihatdan  taqqoslash  qo‘yilmalar  samaradorligini  atroflicha 

tahlil  qilinishi  lozim  bo‘lganda  emas,  balki  ochiqdan  ochiq  yoki  aniq 

kerak  bo‘lmagan,  bo‘lmayotgan  loyihalarni  tezroq  yo‘qqa  chiqarish 

talab qilingandagina maqsadga muvofiqdir.  

Shu sababli, taqqoslashlarimizni davom ettiramiz. 

4.

 

Talab  qilinayotgan  investitsiyalarning  hajmi  yoki  miqdorlarini 

taqqoslaymiz: 

«B»  loyiha  «A»  loyihaga  nisbatan  50  ming  so‘m  qimmat.  O‘z 

navbatida,  bu  narsa  moliyalashtirishda  ma’lum  qiyinchiliklarni  tug‘di-

rishi mumkin. 

5.

 

 Loyihalarni  tushumlarning  barqarorligi  nuqtayi  nazaridan 

taqqoslaymiz. 

«A»  loyiha  mablag‘lar  oqimining  5  yil  davomida  davom  etishini, 

«B»  loyiha  esa  –  faqat  4  yil  davom  etishini  ta’minlaydi.  Shu  bilan 

birgalikda  «B»  loyiha  bo‘yicha  tushumning  asosiy  qismi  birinchi  ikki 

yilda  tushayotir,  so‘ng  keskin  kamayish  sodir  bo‘layotir  va  5-yilda  esa 

tushum  «0»  ga  teng  .  Shu  o‘rinda  biz  uchun  nima  muhimroq:  5  yil 

davomida  u  yoki  bu  darajadagi  barqaror  pul  mablag‘larining  oqib 

kelishimi  yoki  birinchi  2-3  yil  davomida  pul  mablag‘lari  asosiy 

qismining  yig‘ilishimi?  O‘zimiz  uchun  bu  savolga  javob  beramiz  va 

qiyoslashni davom ettiramiz.  

6.

 

 Butun  5  yil  davomida  investitsiyalarning  rentabelligini  taqqos-

laymiz: 

Bu o‘rinda «B» loyiha ma’lum afzalliklarga ega. Lekin biz hali vaqt 

omilini  inobatga  olganimiz  yo‘q.  Diskontlashtirishni  amalga  oshirish 

kerak. 

7.

 

 Diskontlashtirishni  hisobga  olgan  holda  butun  5  yil  uchun 

investitsiyalarning rentabelligini qiyoslaymiz. 

Buning asosi sifatida yillik bank krediti foiz stavkasining darajasini 

10% deb olamiz.  

---

 

557

Yuqorida keltirilgan ma’lumotlarga va xulosalarga asoslangan holda 

investitsion  qarorlar  qabul  qilishning  asosiy  va  bir-biri  bilan  uzviy 

ravishda bog‘liq bo‘lgan quyidagi mezonlarni ko‘rsatishimiz mumkin:  

1.

 

Yanada foydaliroq alternativ variantning yo‘q ekanligi. 

2.

 

Inflyatsiyadan 

ko‘zda 

tutilishi 

mumkin 

bo‘lgan 

zararlar(yo‘qotmalar) riskini minimallashtirish. 

3.

 

Xarajatlar qoplanish muddatining qisqaliligi. 

4.

 

Loyihaning arzonligi. 

5.

 

Tushumning barqarorligini ta’minlash. 

6.

 

Yuqori darajadagi rentabellik. 

7.

 

Diskontlashtirilgandan so‘ng rentabellikning yuqori darajaligi. 

 

130-jadval