Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

12.6. Fond qaytimi dinamikasi va unga tashkiliy-texnik 

omillar ta’siri tahlili

 

 

 Firma, kompaniya va korxonalar asosiy ishlab chiqarish fondlaridan 

samarali  foydalanishi  tufayli  ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  tannarxi 

pasayadi,  foyda  va  rentabelligi  oshishiga  erishiladi.  Mahsulot  tannar-

xining  pasayishi,  raqobatbardoshligini  oshirishda  O‘zbekiston  Respub-

likasi Prezidentining 2007-yil 15-martdagi «Ishlab chiqarishni modernizat-

siyalash, texnik va texnologik qayta jihozlashni rag‘batlantirishga oid qo‘-

shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi Farmoni muhim ahamiyatga ega. 

Mazkur  farmonga  muvofiq  xo‘jalik  yurituvchi  subyektlar  ishlab 

chiqarishga  zamonaviy  uskunalar  muntazam  kiritish  asosida  moder-

nizatsiyalashni ta’minlasa, yangi texnika ishlab chiqarishga joriy etilgan 

paytdan boshlab quyidagi qo‘shimcha imtiyozlarga ega bo‘ladilar: 

– ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik va texnologik qayta 

jihozlash uchun berilgan kreditlarni qaytarishga, lizing obyektini to‘lash-

ga  yo‘naltirilgan  mablag‘lar  miqdorida  uch  yil  mobaynida  foydadan 

olinadigan  soliq  bazasi  tegishli  hisobot  davri  uchun  hisoblangan 

amortizatsiya mablag‘lari foydalanish sharti bilan kamaytiriladi; 

– ishlab chiqarishga joriy etilgan yangi texnologik jihozlar besh yil 

muddatga mulk solig‘idan ozod etiladi; 

–  soliqqa  tortishning  soddalashtirilgan  tartibi  qo‘llaniladigan  ishlab 

chiqarish mikrofirmalari va kichik korxonalari uchun besh yil davomida 

yagona soliq to‘lovi to‘lashda soliqqa tortiladigan bazani xarid qilingan 

yangi  tovar-moddiy  zaxiralar  bo‘yicha  qonunchilikda  belgilangan 

bojxona to‘lovlarini to‘lashda imtiyozlardan foydalaniladi. 

Asosiy  ishlab  chiqarish  fondlaridan  samarali  foydalanish  quyidagi 

ko‘rsatkichlar tizimi orqali ifodalanadi. 

– umumiy ko‘rsatkichlar; 

– yakka ko‘rsatkichlar. 

Umumiy ko‘rsatkichlar qatoriga quyidagilar kiradi: 

---

 

463

1) fond rentabelligi; 

2) fond qaytimi; 

3) fond sig‘imi; 

4) asosiy ishlab chiqarish fondlaridan nisbiy iqtisod. 

Yuqorida  keltirilgan  ko‘rsatkichlarni  kompleks  tahlil  etishda 

ko‘rsatkichlar  dinamikasi,  rejasining bajarilishi,  raqobatdagi  korxonalar 

ma’lumotlari bilan taqqoslash orqali asosiy ishlab chiqarish fondlaridan 

foydalanish  ko‘rsatkichlariga  baho  beriladi.  Bozor  munosabatlari 

sharoitida  asosiy  ishlab  chiqarish  fondlarini  har  so‘miga  to‘g‘ri 

keladigan foyda miqdori (fond rentabelligi) muhim ahamiyat kasb etadi. 

 

Asosiy faoliyatdan ko‘rilgan foyda

Fond rentabelligi =

Asosiy ishlab chiqarish fondlarinining o‘rtacha yillik qiymati