Moliyaviy va boshqaruv hisobi

Xususiy kapital to’g’risidagi hisobot

Xususiy kapital tqg’risida hisobot joriy buxgalteriya ma’lumotlariga asosan tuzilib unda tashqi va ichki foydalanuvchilar uchun muhim kqrsatkichlar mavjud.

Xususiy kapital tqg’risidagi hisobot ma’lumotlariga asosan korxonaning bozor faolligi kqrsatkichlarini tahlil qilish mumkin. Bu kqrsatkichlar kompaniyaning aktsiyalarini qiymati va daromadliligini ta’riflaydi.

1. 
   Bir aktsiyaga tqg’ri keladigan foyda quyidagicha aniqlanadi:
   

AF =
Sof foyda (SSF) – imtiyozli aktsiya bqyicha dividentlar Muomaladagi oddiy aktsiyalar

Bu kqrsatkich muomaladagi bir oddiy aktsiyaga qancha sof foyda tqg’ri kelishini kqrsatadi. Bu bozor iqtisodiyoti sharoitida eng zaruriy kqrsatkichlardan biri bqlib hisoblanadi.

2. 
   Aktsiyaning bozor bahosi bilan bir aktsiyaga tqg’ri keladigan foydananing munosabatlari (BF) quyidagicha aniqlanadi.
   

BF =
Bir aktsiyaning bozor qiymati AF

Bu kqrsatkich kompaniyaning bir sqm sof foydasiga aktsionerlar necha sqm tqlashga roziligini bildiradi. Masalan, «A» kompaniyasida bu kqrsatkich 10 bqlib,
«B» kompaniyasida 8 bqlsa, investorlar «A» kompaniyasining investitsiya sifatini afvzalroq baholaydi. Bu kqrsatkich boshqa kompaniyalarning bir aktsiyaga tqg’ri keladigan foyda dinamikasi bqyicha baholanadi.

3. 
   Bir aktsiyaning balans qiymati quyidagicha aniqlanadi:
   

ABg’ =
Aktsioner kapitalining qiymati – imtiyozli aktsiyalar Muomaladagi oddiy aktsiyalar

Bir aktsiyaning balans qiymati buxgalteriya hisobi va hisoboti ma’lumotlariga binoan bir oddiy aktsiyaga tqg’ri keladigan korxonaning sof aktivlari qiymatini kqrsatadi.

4. 
   Bir aktsiyaning bozor qiymati bilan balans qiymatining nisbati uning bozor qiymati qancha ekanligini kqrsatadi va u quyidagicha aniqlanadi:
   

Bir aktsiyaning bozor qiymati bilan balans qiymatini nisbati
₌ Bir aktsiyaning bozor qiymati Bir aktsiyaning balans qiymati

5. 
   Dividend daromad yoki dividend normasi quyidagicha aniqlanadi:
   

Divident daromad (haqiqiy foyda normasi
₌ Bir aktsiyaning dividenti Bir aktsiyaning bozor qiymati

6. 
   Aktsiyaning daromadliligi (Ad) muhim ahamiyatga ega bqlib, u quyidagicha aniqlanadi:
   

Ад Д С (С * );
bu erda: D - aktsiyaga egalik qilish davrida
S - olinadigan dividend summasi
S* - sotish narxi,
S - sotib olish narxi

7. 
   Tqlanadigan dividendlar ulushi quyidagicha aniqlanadi:
   

T.d.u = Bir aktsiyaga tqg’ri keladigan dividend =0-90% Bir aktsiyaga tqg’ri keladigan sof foyda

Bu kqrsatkich tahlilining xususiyati shundan iboratki, uning «yaxshi» va
«yomon» darajasi bqlmaydi. Lekin buning umumiy kqrsatkichi 1 dan oshmasligi kerak. Bu demak kompaniya dividend tqlash uchun etarli darajada foyda olganligini kqrsatadi. Agar bu kqrsatkich 1 dan oshib ketsa, kompaniya moliyaviy imkoniyatidan oqilona foydalanmaganligini yoki rezerv kapitalidan qarz olganligini kqrsatadi.
Dividendlar xususiy kapitalni kamaytiradi, chunki ular kompaniya tasarufiga qolgan sof foydadan tqlanadi.