Moliyaviy tahlil

Auditorlik faoliyatining milliy standartlari

Auditorlik faoliyatini me’yoriy tartibga solish tizimining ikkinchi pog’onasi – auditorlik faoliyatining milliy standartlari (AFMS) va boshqa Shu kabi me’yoriy hujjatlar hisoblanadi. Auditorlik faoliyatining milliy standartlari (AFMS) – bu barcha auditorlik tashkilotlari o’zlarining professional faoliyatlari jarayonida rioya qilishlari kerak bo’lgan yagona asosiy tamoyillardir. Standartlar O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligida “Buxgalteriya hisobi, hisoboti va audit uslubiyoti” boshqarmasi tomonidan ishlab chiqilib, tasdiqlanadi va Adliya Vazirligida ro’yxatga olinadi. O’zbekiston Respublikasi Auditorlik faoliyati Milliy Standartlari (AFMS) Auditning Xalqaro Standartlari – AXS (International Standards of Auditing - ISA) negizida ishlab chiqiladi va asosan auditorlik tekshiruvlarini o’tkazish qoidalarini belgilaydi. Bu qoidalar moliya-xo’jalik faoliyatining barcha sub’ektlarida bir xil qo’llaniladi.
Auditorlik faoliyatini amalga oshirish jarayonida uning standartlariga rioya qilish audit sifatini va uning natijalari ishonchliligini kafolatlaydi.
Auditorlik standartlarining ahamiyati quyidagilardan iborat:
- ularga rioya qilinganda auditorlik tekshiruvlarining Yuqori sifatli bo’lishi ta’minlanadi;
- auditorlik amaliyotiga yangi ilmiy yutuqlarni joriy qilishga yordam beradi;
- muayyan vaziyatlarda auditorlar qanday ish tutishlarini belgilab beradi.
Hozirgacha auditorlik faoliyatiga doir masalalarni aks ettiruvchi quyidagi milliy standartlar qabul qilingan:

№	Standartning № va nomi	O’z. R. MV tasdiqlagan sana va №	O’z. R AV da ro’yxatga olingan sana va №	Kuchga kirgan sanasi
	№3- AFMS “Auditni rejalashtirish”	14. 10. 1999 y. №54	10.11 1999 y. №837	01. 01. 2000 y.
	№5- AFMS “Auditor ishining sifatini nazorat qilish”	04. 08. 1999 y. №62	03.09. 1999 y. №811	01. 01. 2000 y.
	№6- AFMS “Auditni hujjatlashtirish”	04. 08. 1999 №61	03. 09 1999 y.№812	01. 01. 2000 y.
	№9- AFMS “Jiddiylik va auditorlik riski”	04. 08. 1999 y №63	03. 09. 1999 y.№813	01. 01. 2000 y.
	№10- AFMS “Moliyaviy hisobot tarkibidagi boshqa axborotlar”	09. 09. 1999 y. №75	23. 09. 1999 y.№822	01. 01. 2000 y.
	№11- AFMS “Ma’lumotlarni kompyuterda ishlash (MKI) sharoitida audit o’tkazish”	09. 09. 1999 №76	23. 09. 1999 y.№823	01. 01. 2000 y.
	№13- AFMS “Tahliliy amallar”	04. 08. 1999 y. №64	03. 09. 1999 y.№814	01. 01. 2000 y.
	№14- AFMS “Auditorlik tanlash”	27. 07. 1999 y №59	03. 09. 1999 y.№815	01. 01. 2000 y.
	№16- AFMS “Ekspert ishidan foydalanish”	27. 07. 1999 y. №60	03. 09. 1999 y.№816	01. 01. 2000 y.
	№24- AFMS “Moliyaviy hisobotning buzib ko’rsa-tilganligi aniqlanganida auditorlik tashkilotining ish tutishi”	31. 05. 2001 y. №49	30.06.2001y. №1045	10. 07. 2001 y.
	№25-AFMS “Auditorlik tekshiruvi o’tkazilishda normativ huquqiy hujjatlarga rioya etilishini tekshirish”	27.01.2003 y. №14	28.02.2003y. №1223	10.03.2003 y.
	№31- AFMS “Xo’jalik yurituvchi sub’ekt faoliyati (biznesi) bilan tanishish”*	30. 05. 2001 y. №48	21.06.2001y.№ 1043	01. 07. 2001 y.
	№50-AFMS “Auditorlik dalillar”	03. 04. 2002 y. № 48	18.04.2002y. №1128	29. 04. 2002 y.
	№55 - AFMS “O’zaro bog’liq shaxslar o’rtasidagi bitimlar bo’yicha auditorlik dalillarini olish bosqichlari”	27.01.2003 y. №15	3.03.2003 y. №1224	10.03.2003 y.
	№56 - AFMS “Moliyaviy hisobot tuzilganidan keyingi hodisalar”	9.04.2003 y. №54	23.04.2003 y. №12	23.04.2003 y.
	№60 - AFMS “Boshqa auditor ishi natijalaridan foydalanish”	27.01.2003 y. №16	20.02.2003 y. №1221	2.03.2003 y.
	№70- AFMS “Auditorlik hisoboti va moliyaviy hisobot haqidagi auditorlik xulosasi”	14. 02. 2001 y. №20	10. 03. 2001 y. 1016	20. 03. 2001 y.
	№80 - AFMS “Maxsus masalani tekshirish natijalari bo’yicha auditor hisoboti”	27.01.2003 y. №13	19.02.2003 y. №1220	1.03.2003 y.
	№90- AFMS “Auditorlik tashkilotlarining professional xizmatlari”	14 .02 .2001 y. №19	10. 03. 2001 y. 1017	21. 03. 2001 y.

*-№4-“Mijoz faoliyati (biznesi) bilan tanishish” nomli auditning

milliy standarti bekor qilinib, uning o’rniga qabul qilingan.
Uchinchi pog’ona - standartlarni tadbiq qilish uchun zarur hujjatlar to’plami, ya’ni auditorlik tashkilotining ichki ishchi standartlaridan iborat. Bu hujjatlar standartlarni qo’llash va standartlar asosida auditorlik faoliyatini tashkil etishga doir ma’lumotlarni o’z ichiga oladi (3-chizma).