Moliyaviy menejmentning kontseptual asoslari

Agentlik munosabatlari nazariyasi

Iqtisodiy munosabatlarda har bir obyekt doimo oʻz manfaatlarini qanoatlantirish uchun intiladi va bu manfaatlar biznes yuritish jarayonida har doim ham mos kelavermaydi. Agentlik tushunchasi ikki ishtirokchi oʻrtasidagi munosabatda ulardan birining (buyurtmachi, prinsipal) oʻz funksiyalarini boshqa shaxsga, ya’ni agentga oʻtkazishini anglatadi. Korporativ moliyani boshqarish nuqtai nazaridan eng muhim agentlik munosabatlari sifatida mulkdorlar va menejerlar oʻrtasidagi munosabatlar, shuningdek kreditorlar va aksiyadorlar oʻrtasidagi munosabatlarni keltirish mumkin. Masalan, biznesda kapital egalari moliyaviy boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun yollanma menejerlar (agentlar)ni jalb qilish holatlari tez-tez yuzaga kelib turadi. Lekin menejerlar oʻz ish joyini saqlash, karerasini rivojlantirish, ish haqini oshirish va boshqa maqsadlarda shaxsan oʻzi uchun foydali, biznes egasi uchun esa zararli qarorlar qabul qilishi mumkin. “Prinsipal – agent” munosabatlarida yuzaga keladigan nizolarni iqtisodchilar agentlik muammolari, agentlik nizolari yoki manfaatlar toʻqnashuvi natijasidagi muammolar, deya ataydilar. Agentlik munosabatlari nazariyasi agentlik munosabatlarida yuzaga keladigan muammolarning mohiyati va yuzaga kelish sabablarini oʻrganadi, shuningdek ularning oldini olish yoki salbiy oqibatlarini kamaytirish imkonini beruvchi metodlar va instrumentlarni ishlab chiqadi.