Молиявий янгиликлар

1.3. Замонавий ислоҳотчилар тафаккурида судхўрлик.

• Судхўрликка қарши йўналиш ислоҳотчиларидан бошқа бири машҳур иқтисодчи С. Гезелль эди. Дунё Марксга нисбатан Гезеллдан кўпроқ нарсани билиши мумкин эди, деб ёзган эди Кейнс. XIX асрда Германия ва Аргентинада муваффақиятли савдо фаолиятини олиб борган Гезелль ўзининг сотувлари, ин- сонлар эҳтиёжи ёки маҳсулотлар сифатига эмас, балки аксарият«пулларнинг «баҳо»си (яъни фоизлар билан)га боғлиқ эканини асос қилиб олган ҳолда, фоиз ундиришни қоралади.

Замонавий ислоҳотчилар тафаккурида судхўрлик.

• Ганновер университети профессори М. Кеннеди (1995) фоизлар ундиришнинг энг ашаддий замонавий танқидчиларидан бири ҳисобланади ва Гезелль ғояларига асосланади. Унинг фикрича, «фоизлар ундириш... бизнинг ижтимоий таркибларга саратон каби таъсир кўрсатади». У «инфляциядан холи фоиз ва пуллар» масаласини муҳокама қилади, банк амалиётига – «салбий» фоиз ставкаси механизмига ўхшаш ҳаракат қилувчи, пул айланмалари учун пул қийматидаги тўловлар киритишни таклиф этади.

Замонавий ислоҳотчилар тафаккурида судхўрлик.

• Ниҳоят, XX аср бошидаги замонавий иқтисодиёт мактабла- ридан бири, яъни Дуглас (1924), Фишер (1935), Симонс (1948) ва Содди (1926)лар фоизлар ҳисоблаш амалиётини танқид ости- га олдилар. Уларнинг умумий асосий нуқтаи назари шундан иборатки, тижорат банклари учун пулларни монополияда ушлаб туриш ёки кредитни яратиш жараёни умуман нотўғри ва мақбул эмас. Банкларнинг пуллар учун ҳеч қандай муқобил харажат- лар қилмасдан ёки ҳеч бир талафотсиз фоиз ҳисоблашлари, ноахлоқий ва қаллоблик амалиётидан ўзга нарса эмас.

Замонавий ислоҳотчилар тафаккурида судхўрлик.

• Аллома Юсуф Алининг фикрича, «қонуний савдо ва саноат халқлар ва инсонларнинг барқарорлиги ҳамда равнақини оширади, судхўрлик воситасига қарамлик эса бекорчилар, шавқатсиз қонхўрлар ва бефойда шахс- ларнинг пайдо бўлишига ёрдам беради, холос, улар ўзининг шахсий фаровонлигини ҳам билмайди, бинобарин, ақлдан озганларга ўхшайдилар».