Молиявий таҳлилни ташкил этиш, юритиш, хулосаларни шакллантириш соҳасидаги муносабатларни тартибга солишдаги меёрий асослар

Молиявий таҳлилни ташкил этиш, юритиш, хулосаларни шакллантириш соҳасидаги муносабатларни тартибга солишдаги меёрий асослар

• Молиявий таҳлилни одатда расмий ва норасмий жиҳатларига муҳим эътибор қаратилади. Расмий ҳижатлар мажбурийлик тартибида, аниқ меёрий хужжатлар асосида ташкил этилади, юритилади, норасмий жиҳатларни бошқарувчилар, менежерлар ўз мақсадларидан келиб чиққан ҳолда мустақил белгилайдилар ва амал этадилар.
• Расмий меёрий асосларга хўжалик юритувчи субъектнинг молия хўжалик фаолиятини таҳлил этишнинг қуйидаги тартибларини киритиш мумкин:
• -хўжалик юритувчи субъектнинг муҳим самарадорлик кўрсаткичларини баҳолаш;
• -хўжалик юритувчи субъектнинг иқтисодий ночорлигини баҳолаш;
• -хўжалик юритувчи субъектнинг кредитга лаёқатлигини баҳолаш;
• Норасмий жиҳатларида ўрагниладиган масалалар кўлами жуда кенг доирада амалга оширилиб уларнинг қаторига қуйидагиларни киритиш мумкин:
• -активлар, капитал ва мажбуриятлар таҳлили;
• -молиявий барқарорлик таҳлили;
• -тўлов лаёқати ва ликвидлик таҳлили;
• -иш ва бозор активлиги таҳлили;
• -пул оқимларининг таҳлили;
• -хусусий капитал таҳлили;
• -фойда ва зарарлар таҳлили;
• -дебиторлик ва кредиторлик қарзлари таҳлили;
• -инновацион маҳсулот ва фаолият таҳлили;
• -итнвестицион фаолият таҳлили;
• -солиқ тўловлари ва мажбуриятлар таҳлили;
• -логистик таҳлил ва ҳ.к.

Норматив база

• Таҳлил этишнинг методологик асослари кўпинча норматив манабаларга таянган ҳолда тузиб чиқилди. Хўжалик субъектлари фаолиятини иқтисодий таҳлил этишнинг амалдаги нормаларига қуйидагиларни киритиш мумкин:
• Бухгалтери ҳисобининг миллий стандартлари (БҲМС);
• “Корхоналарнинг молиявий иқтисодий аҳволи мониторинги ва таҳлилини ўтказиш мезонларини аниқлаш тартиби тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Итисодиёт вазирлиги қошидаги Иқтисодий ночор корхоналар ишлари Кумитаси қарори;
• “Давлат улуши бўлган акциядорлик жамиятлари ва бошқа хўжалик юритувчи субъектлар фаолияти самарадорлигини баҳолаш мезонларини жорий этиш тўғрисида” Вазирлар Махкамаси қарори
• Молиявий ҳисоботларнинг халқаро стандартлари (МҲХС).
• “Молиявий ҳисоботни тайёрлаш ва тақдим этиш учун концептал асос” деб номланган БХМС да молиявий ҳисобот мақсади сифатида қуйидагилар баён этилган. “Молиявий ҳисоботнинг мақсади хўжалик субъектининг молиявий аҳволи, фаолияти, молиявий аҳволидаги ўзгаришлар тўғрисидаги ахборотни тақдим этишдан иборат...”