Молиявий ҳисоб 1 Ўқув қўлланма

Ҳаққоний қиймат – хабардор бўлган ва битимга тайёр бир-бирига мустақил бўлган томонлар ўртасида активни сотиб олиш ёки мажбуриятни бажариш учун етарли бўлган пул маблағларининг суммасидир.
Бозор қиймати – фаол олди-сотди бозорида молиявий воситани сотилишида олиниши мумкин бўлган ёки сотиб олинишида тўланиши керак бўлган пул маблағларининг суммасидир.
Молиявий воситалар дебиторлик ва кредиторлик қарзлари ва улушга оид қимматли қоғозлар каби дастлабки воситаларни ҳамда молиявий опцион, фьючерс ва форвард битимларни, фоизли ва валюта свопларига ўхшаш ҳосила воситаларни ўз ичига киритади. Балансда тан олинган ва тан олинмаган ҳосила молиявий воситалар молиявий восита таърифига жавоб беради, ва, шунинг учун, 32-сонли БҲХС томонидан кўриб чиқиладиган объект бўлиб ҳисобланади.
Заҳиралар, асосий воситалар, шунингдек патентлар ва савдо русумлари каби номоддий активлар жисмоний активлар молиявий активлар деб ҳисобланмайди. Бундай жисмоний ва номоддий активлар олиб бориладиган назорат пул маблағлари ва бошқа активларни тушумини таъминлаш имкониятини яратади, бироқ пул маблағлари ва бошқа молиявий активларни олиш учун ҳақиқий ҳуқуқни пайдо бўлишига олиб келмайди.
Келгуси иқтисодий наф олиш товарлар ва хизматларни олишдан иборат бўлган келгуси давр харажатлари каби активлар, пул маблағлари ва бошқа молиявий активларни олиш учун ҳуқуқидан фарқли равишда молиявий активлар деб ҳисобланмайди. Худди шунга ўхшаш келгуси давр даромадлари ва аксарият кафолатланган мажбуриятлар молиявий мажбуриятлар ҳисобланмайди, чунки улар билан боғлиқ иқтисодий нафларни камайиш эҳтимоли пул маблағлари ёки бошқа молиявий активларни эмас, балки товарлар ва хизматларни бажаришда ифодаланади.
2. Инвестицияларнинг таърифи
Баъзида йил мобайнида компания жорий мажбуриятларни тўлаш учун зарур бўлгандан кўпроқ пул маблағларига эга бўлиши мумкин. Пул маблағларини айлантиришга йўналтириш, айниқса юқори фоиз ставкалари қўлланилиши даврида, фойда келтиришини ҳисобга олиб, компания ортиқча пулларни муддатли депозитларга, депозит сертификатларига, давлатнинг ва бошқаларнинг қимматли қоғозларига қўйиши мумкин. Бундай омонатлар қисқа муддатли инвестициялар (shortterm investments), ёки бозорда айланадиган қимматли қоғозлар (marketable securities), деб аталади, уларни айланма маблағлар сифатида жорий мажбуриятларни тўлаш мақсадида ишлатиш мумкин.
Инвестициялар иқтисодий манфаат олиш мақсадида маълум давр мобайнида капитални қўйиш ҳисобланади.
Корхоналар инвестицияларни турли сабаблар билан амалга оширади. Айрим корхоналар учун инвестициявий фаолият уларнинг фаолиятини муҳим таркибий қисми ва корхона фаолияти натижаларини боҳолаш юқори даражада ёки умуман инвестициявий фаолият натижаларига боғлиқ бўлиши мумкин. Баъзи корхоналар меъёрдан ортиқ маблағлар заҳиралари сифатида сақлаш учун қимматли қоғозларга эга бўлиши мумкин, бошқалари эса – савдо инвестицияларни ўзаро тижорат муносабатларини мустаҳкамлаш ёки тижорат устунлигига эга бўлиш учун сақлайди.
Корхона ихтиёрида бўлган барча қимматли қоғозларни мажмуи инвестициявий портфел дейилади.