Молиявий ҳисоб 1 Ўқув қўлланма

Тақсимланмаган фойда
Тақсимланмаган фойда – бу корхона хусусий капиталининг таркибий қисмларидан биридир. Қайта инвестиция қилинган фойданинг миқдори турли зарарлар, дивидендлар бўйича тўловлар ва бўнакланган капиталга транформацияланган фойда чегирилган корхона ташкил этилгандан буён фойда суммасига тенг.
Резерв капитал
Резерв капитал – бу тақсимланмаган даромаддан ажратмалар ҳисобига ташкил этиладиган акциядорлик жамияти ёки хўжалик ширкати хусусий капиталининг бир қисмидир. Резерв капитали операцион фаолиятдан келиб чиққан зарарларни қоплаш ва/ёки соф даромад етарли бўлмаган ҳолатларда дивидендлар тўлаш учун фойдаланилади. Резерв капиталидан фойдаланиш ва уни ташкил этиш тартиби амалдаги қонунчилик ва таъсис ҳужжатлари билан белгиланади.
Масалан, кредит шартномасида тақсимланмаган фойданинг бир қисми 800 000 ш.б. ссуда бўйича қарзлар тўланмагунча дивиденд тўлаш учун фойдаланиш мумкин эмас деган чеклов мавжуд.
Резерв капиталини ташкил этишда “Тақсимланмаган даромад” ҳисобварағи дебетланади ва “Қонунчилик билан белгиланган резерв капитали” ҳисобварағи ёки “Бошқа резерв капитали” ҳисобварағи кредитланади.
Дт Тақсимланмаган фойда 800 000
Кт Резерв капитали 800 000
Ажратмалар ўз вазифалари бажаргач ёки чеклаш бекор қилингач, ажратма тақсимланмаган фойда таркибига қайтарилиши керак.
Ажратмалар маълум мақсадлар учун белгиланган бўлса ҳам, камида бир йилда бир марта барча ажратмалар суммаси ва уларнинг аниқлиги таҳлил қилиниши лозим.
Резерв капиталининг маблағларидан фойдаланиш резерв капитали ҳисобварақларининг дебети бўйича ва қуйидаги ҳисобварақларнинг кредити бўйича акс этилади:
• Акциялар бўйича ҳисоб-китоблар – таъсисчиларнинг қарорига кўра резерв капитали ҳисобидан тўланадиган ҳисобланган дивидендлар суммасига;
• Ҳисобот йилининг/ўтган йилларнинг тақсимланмаган даромади (қопланмаган зарари) – резерв капитали ҳисобидан қопланган зарар суммасига.


Топшириқ
Ҳар бир операцияга бухгалтерия ўткамасини беринг.
“Афсона” – янги корпорация. Фаолиятининг биринчи йилида қуйидаги операциялар амалга оширилган:
1 январь. Корпорацияга номинал қиймати 20 ш.б. бўлган 100 000 донадан ортиқ бўлмаган оддий акцияларни чиқаришга рухсат берилган.

10 январь. 100 дона акция адвокатга ташкилий харажатларига доир счетини 2500 ш.б. тўлаш учун берилди.

15 январь. 500 дона акция офисдаги ремонт харажатларини тўлаш учун берилди. Акциялар яхши сотилмаяпти, шунинг учун уларнинг бозор қийматини аниқлаш имконияти йўқ. Бироқ ремонт харажатларининг ҳақиқий қиймати 18 000 ш.б.ни ташкил қилади.

28 январь. 15000 дона акция ҳар бири 30 ш.б.дан сотилди.

5 февраль. 5000 дона акция эвазига ускуна сотиб олинди. Ускунани сотиб олиш санасида ускунанинг қийматини аниқлаш мумкин эмас, бироқ 5 февраль ҳолатида акциянинг бозор қиймати ҳар бир акция учун 31 ш.б.ни ташкил қилади.

10 апрель. 5000 дона ўз акцияларини акционерлардан 35 ш.б.дан сотиб олинган.

2 июнь. Сотиб олинган хусусий акциялар янги инвесторларга ҳар бири 32 ш.б.дан сотилди.