Молиявий бошқарув моҳияти, ривожланиш босқичлари

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

41 

III Bob. Sug‘urta tashkilotlarining  moliyaviy menejmentini takomillashtirish 

3.1 Sug‘urta tashkilotlarining moliyaviy menejmenti natijasi tahlili 

 

 

2010  yilda  O‘zbekiston  sug‘urta  bozorining  asosiy  ko‘rsatkichlari  yana 

o‘sish  tendensiyalariga  ega  bo‘ldi.    O‘zbekiston  sug‘urta  bozori  bo‘yicha    jami 

yig‘ilgan  sug‘urta mukofotlarining  miqdori171.4 mlrd. so‘mni tashkil qildi.   Bu 

esa oldingi yilga nisbatan 17.3% oshganidan dalolat beradi. Sug‘urta mukofotining 

o‘sishiga    paralel  ravishda    sug‘urta  tashkilotlari    olgan    majburiyatlari  miqdori 

ham  oshdi.  Sug‘urta tashkitlotlarining jami olgan sug‘urta majburiyatlari oldingi 

hisobot davriga nisbatan 47.6% ga oshgan. 

 

2010 yilda “Finans Sugurta”   sug‘urta kompaniyasi  o‘zining ustav kapitali 

miqdorini 1.7 mlrd. Evroga etkazdi

6

. 

 

2010  yilda  O‘zbekiston  sug‘urta  bozorida    sug‘urta  tashkilotlari  tomonidan  

amalga  oshirilatgan    investitsiya  faoliyati    ham  jonlanganligini  kuzatishimiz 

mumkin. 

 

Hisobot  davrida    respublika  sug‘urta  bozorida  sug‘urta    tashkilotlari 

tomonidan  amalga oshirilgan  jami investitsiya hajmi 298.8 mlrd. so‘mni  tashkil 

qilgan.  Ularning    hisobot  davrida  oshirgan  investitsiya    hajmi    oldingi  yilga 

nisbatan 12.7% ga oshgan. 

 

Respublikamizning  ayrim  sug‘urta  tashkilotlari  o‘zlariga  zarur  bo‘lgan  

moliyaviy    mablag‘larni  jalb  qilish  maqsadida    qimmatli  qog‘ozlar  bozorida  

aksiyalar imissiyasini  amalga oshirdi. 

 

“ALSKOM”    sug‘urta  kompaniyasi  2011  yilning  14  yanvarida  “Toshkent”  

fond  birjasida    jami  bo‘lib    39  mingta    aksiyalarni  muomalaga  chiqardi  va 

realizatsiya  qildi.  Mazkur  aksiyalarni  realizatsiyaga  chiqarish  natijasida  umumiy 

qiymati 58.5 mln. So‘mlik ustav kapitali yig‘ilgan. 

 

Xuddi  shunday  boshqa  sug‘urta  kompaniyalari  ham    o‘zlariga  tegishli 

bo‘lgan  ustav  kapitalini    ko‘tarish,  sug‘urta  qonunchiligiga  moslashtirish  

maqsadida  respublika  qimmatli  qog‘ozlar  bozoriga    qo‘shimcha    aksiyalar 

                  

 

6

 

www.UzReport.com. 

 

---

 

42 

emissiyasini  amalga  oshirgan.  “Kapital  Sugurta”  2010  yilning  22  dekabrida  

“Toshkent” fond birjasida 252 ming dona aksiyalarni “Alp omad invest” brokerlik  

tashkiloti orqali sotildi

7

.  

 

2010  yilda  “Kapital  sug‘urta”  sug‘urta  kompaniyasi    moliyaviy  xo‘jalik 

faoliyatini  rivojlantirish  maqsadida    olgan  daromadini    bir  qismini    sug‘urta 

faoliyatini  rivojlantirishga    yo‘naltirdi. 2009  yil  natijasida olgan    foydaning    56.6 

mln. So‘mi  sug‘urta kompaniyasni  rivojlantirishga  yo‘naltirildi. 

 

“Madad”  sug‘urta agentligi  “Toshkent” respublika fond birjasida 300 dona 

aksiyalarni sotish  uchun ikkilamchi bozorga joylashtirdi. 

 

Sug‘urta  tashkilotlarining  pul  oqimlari    ham  2010  yilda    sezilarli  darajada 

ko‘tarilgaligini  kuzatishimiz  mumkin.  Bunga  asosiy  sabab  sug‘urta  bozorida 

sug‘urta kompaniyalari tomonidan  yig‘ilgan  2010 yilda  sug‘urta bozorida  171.4 

mlrd  so‘mlik  sug‘urta    mukofoti    yig‘ilishi,    sug‘urta  kompaniyalarining  jami 

investitsiya hajmi  298 mlrd. so‘mga etganligi  bo‘ldi.  Sug‘urta kompaniyalarining 

investitsiya hajmi  2009 yilga nisbatan 12.7% ga  oshganligini aytish zarur. 

Ayrim  sug‘urta  komaniyalarining  moliyaviy  menejmentini  to‘g‘ri  amalga 

oshirganligi  natijasida  moliyaviy  barqarorlik  ko‘rsatkichlari  ham  yaxshilanishga 

olib keldi. 

 

“O‘zbekinvest”  EIMSK    respublika  sug‘urta  bozorida  etakchi    sug‘urta 

komaniyalaridan  biri  hisolblanadi.    Mazkur  sug‘urta  kompaniyasida    boshqa 

sug‘urta  kompaniyalariga  nisbatan  molyaviy  menejment    faoliyati    ancha  to‘g‘ri 

yo‘lga qo‘yilgshan. 

 

 

 

"O‘zbekinvest" EIMSK ning aktivlari tarkibi, mln so‘mda

8

 

Aktivlar tarkibi 

2008 

2009  % 

Farqi 

                  

 

7

 

www.UzReport.com. 

 

8

 “Ўзбекинвест” ЭИМСКнинг 2009 йил ҳисоботи 

---

 

43 

aktivlar 

  

  

  

  

naqd pul 

5204,8 

7572,8  145,4965 

2368 

bankdagi depozit 

52386,4 

54073,9  103,2213 

1687,5 

qimmatli qog‘ozlar 

143741,3 

91000,3  63,30839 

-52741 

qimmatli qog‘ozlar investitsiyasi 

4924 

9709,2  197,1812 

4785,2 

kredit 

470,3 

1206,3  256,4959 

736 

sug‘urta bo‘yicha debitorlari 

1006,4 

974,4  96,82035 

-32 

ishlab topilmagan  mukofotdagi 

qayta sug‘urtachining ulushi 

585,9 

1047,9 

178,853 

462 

Zararlar zaxirasidagi  qayta 

sug‘urtachining ulushi 

154,1 

1043,1  676,8981 

889 

asosiy vositalar 

14510,4 

28194,1  194,3027 

13683,7 

Jami aktivlar 

229868,9 

196741  85,58835 

-33127,9 

 

 

“O‘zbekinvest”  EIMSK  ning    jami  aktivlarining  miqdori  2009  yilda 

196741007  ming so‘mni tashkil qilgan. 2008 yilda  ushbu ko‘rsatkich 229868948 

ming  so‘mni  tashkil  qilgan.  “O‘zbekinvest”  EIMSK  si  2009  yilda    jami 

aktivlarining  54073931  ming  so‘mini    bank  depozitlariga  joylashtirilganligini  ,  

qimmatli 

qog‘ozlar  bozoriga  esa  91000325  ming  so‘mlik  aktivlarni 

joylashtirganligini    aytish  lozim.  “O‘zbekinvest”  EIMSK    2009  yilda      ummuiy 

balans qiymati 28194097 ming so‘mlik asosiy vositalarga ega bo‘lgan.