Moliya va soliqlar

Tadqiqot metodologiyasi. Ushbu maqolada tizimli risklarni baholashda foydalaniladigan Sharp koeffitsientini hisoblash metodologiyasidan foyda- lanilgan.
Tahlil va natijalar. Investitsiyalar samara- dorligini baholashning maqsadi - minimal risk dara- jasi bilan o'rtacha bozordan yuqori daromad olish imkonini beruvchi fond bozorida muvaffaqiyatli va samarali boshqaruv strategiyalarini aniqlash hisob- lanadi. Xar bir investor minimal risk darajasida maksimal daromad olishni ko'zlaydi. Ammo, daro- mad doimo risk bilan bog'liq holda namoyon bo'la- di. Investor utilgan daromadga erishishi uchun risk darajasini baholashi lozim hisoblanadi. Nazariyachi- lar tomonidan investorlarga taklif qilingan bunday taqqoslashning birinchi vositalaridan biri Sharp nisbati hisoblanadi. Ushbu koeffitsient bugungi kun- da ham eng keng tarqalgan va mashxur ko'rsatkich- laridan biri hisoblanadi.
Birinchi marta Sharp 1966 yilda “The Journal of Business” jurnalida chop etilgan “O'zaro fondlar samaradorligi”[14] maqolasida taklif qilingan o'rta- cha risk mukofotining portfelning o'rtacha og'ishiga nisbatini o'lchaydigan samaradorlik o'lchovini ish- lab chiqdi. Sharp koeffitsienti Uilyam Sharp tomoni- dan G.Markovitsning portfel nazariyasini yanada rivojlantirish jarayonida ishlab chiqilgan. G.Marko- vits aktivning kelajakdagi rentabelligi tasodifiy o'z- garuvchi ekanligini va uning matematik kutilishiga teng ekanligini, risk esa dispersiya ekanligini aniq- ladi. Bu spred (aksiya daromadliligi o'zgarishi) qan- chalik yuqori bo'lsa - risk ham shunchalik katta bo'- ladi. Sharp koeffitsienti aktivlarni boshqarish sanoa- ti uchun eng mashhur ko'rsatkichlardan biridir. U turli xil fondlar va portfellarni taqqoslaydi, mene- jerning faoliyatini va strategiyalarning tarixiy nati- jalarini baholaydi. Darhaqiqat, daromad va risk o'rtasidagi nisbat sarmoya kiritishda eng muhim hisoblanadi va Sharp koeffitsienti investorning risk birligi uchun qancha daromad olishini ko'rsatadi. Qiymat qanchalik katta bo'lsa, riskga qarab sozlan- gan daromad shunchalik yaxshi bo'ladi. Ko'rsatkich shu qadar mashhur bo'ldiki, har bir investitsiya resursi (Bloomberg, Google Finance, Morningstar va boshqalar) undan istalgan ETF, investitsiya fondi, savdo strategiyasi xedj fondi va butun aktivlar sinf- larini baholash uchun foydalanadi.
Shunday qilib, qisqacha aytganda, Sharp koef- fitsienti investorning risk birligi uchun qancha foy- da olishini ko'rsatadi. U qanchalik baland bo'lsa, portfel shunchalik ko'p foyda keltiradi. Chunki, qiy- mat qanchalik katta bo'lsa, riskka qarab sozlangan daromad shunchalik yaxshi bo'ladi. Bu nisbat aloha- da vositalarni emas, balki portfellarni tahlil qilis

h
uchun mo'ljallangan. Afsuski, Sharp koeffitsienti alohada moliyaviy instrumentlar uchun emas, balki butun portfelni tahlil qilish uchun mo'ljallangan. Shu bois, bir instrument uchun Sharp koeffitsienti baland bo'lishi degani, butun portfel daromadliligi baland degan gipotezani bermaydi.
Sharp koeffitsienti daromadning riskga nisba- ti. Bu nisbat kutilayotgan foyda barqarorligining mu-mkin bo'lgan darajasini ko'rsatadi. Sharp koef- fitsientini hisoblash formulasi quyidagicha:
Sharp ratiо = ^Гр ’ ' (1)
^av
r_p — investitsiya portfelining o'rtacha daro- madliligi;
risksiz aktivning o'rtacha daromadi;
investitsiya portfelining daromadlari- ning standart og'ishi (portfel riski).
Albatta, risksiz aktiv mavjud emas. Ammo, shunday aktivlar borki, o'zida minimum risk dara- jasini ifoda etadi. Bu yerda, risksiz aktiv sifatida Markaziy Bank tomonidan joylashtirilayotgan, Dav- lat obligatsiyalarining yillik daromad foiz stavkasini olingan. Ko'rib turganingizdek, Sharp koeffitsienti investitsiya portfelidagi ortiqcha daromadning risk- ga nisbatini ko'rsatadi.
Iqtisodiy ma'no shundaki, investor minimal darajadan yuqori daromad olishi kerak, aks holda investitsiyalar mantiqiy emas, shuning uchun inves- titsiya portfelining olingan rentabelligi risksiz foiz stavkasi bilan taqqoslanadi.
Sharp koeffitsient tahliliga ko'ra, ushbu indi- katorning qiymati qanchalik baland bo'lsa, investit- siya portfeli qanchalik samarali boshqarilsa, moliya- viy vosita shunchalik jozibador bo'ladi. Quyidagi jadvalda Sharp indikatoriga asoslangan investitsi- yalar tahlili, uning qiymatiga qarab ochib berilgan.1-jadval
Sharp koeffitsientning ma'nosi [15]