Moliya va raqamli axborot texnologiyalari

Perfectum Mobile
, 
Beeline 
va 
COSCOM 
uyali aloqa 
xizmatlari uchun qabul qilinmoqda. YAqin vaqt ichida boshqa uyali aloqa 
operatorlari xizmatlari uchun ham to‘lovlvrni amalga oshirish rejalashtirilmoqda. 
To‘lovlar agentlar tarmog‘i orqali amalga oshiriladi. Tizimning afzalligi ulanish 
osonligi va depozit 50 ming so‘m ekanligidir. Bundan tashqari, tizim sayti 
TAS-IX 
tarmog‘ida joylashgan. Bu esa agentlarning Internet trafigini tejashga yordam 
beradi. 
E-pay to‘lov tizimi “Online-Servis-Biznes” (OSB) mas’uliyati cheklangan 
jamiyat tomonidan ishlab chiqilgan va OSB kompaniyasining xizmatidir (1-rasm). 
To‘lov tizimi bilan bog‘liq barcha shartnomalar, huquqiy va moliyaviy masalalar 
OSB tomonidan hal qilinadi. Kompaniya o‘z faoliyatini 2006 yildan boshlagan. SHu 
vaqt ichida OSB mutaxassislari E-pay tizimini ishlab chiqib, 2007 yil iyun oyidan 
boshlab ishga tushirdilar. Bu tizim qulayligi va xavfsizligi bo‘yicha barcha jahon 
standartlariga javob beradi. Kompaniya falsafasi mijozlarga, kompaniya 
xizmatchilariga hurmat bilan muomala qilish va sifatli xizmat ko‘rsatishdir. Quyida 
tizim ishtirokchilarining hamkorligini ko‘rsatuvchi tasvirni ko‘rishingiz mumkin. 
Rasm 7.1 .- “E-rau” tizimi ishtirokchilarining o‘zaro munosabatlari sxemasi. 
Hozirgi kunda O‘zbekiston Respublikasi aholisi oziq ovqat mahsulotlaridan 
maishiy va kompyuter texnologiyalarigacha bo‘lgan mahsulotlarni xarid qilish, 
mobil aloqa, Internet, telefoniya va kommunal xizmatlari uchun haq to‘lash, 
shuningdek, kino, teatrlarga chiptalarni uy yoki ofislardan chiqmagan holda xarid 
qilish imkoniyatiga ega. Qimmatli vaqt va asablarni sarflab do‘kondan dukonga 
borib, u yoki bu tovarni qidirish hojati qolmadi. Ushbu masalalarni bir kunda 24 
soat, haftasiga 7 kun uzluksiz xizmat qiluvchi “SMS” elektron to‘lovlar tizimi hal 
etmoqda. 
Axborot-kommunikatsiya, mobil va internet-texnologiyalari sohasida dasturiy 
echimlar ishlab chiqaruvchi «Multisoft Solutions» mahalliy kompaniyasi 2005 yil 

---

94 
16 dekabrda qabul qilingan «Elektron to‘lovlar to‘g‘risida»gi Qonunga hamda 
Vazirlar Mahkamasining 2007 yil 12 iyundagi 120-sonli «Elektron tijoratni amalga 
oshirishda to‘lovlarni o‘tkazishni yanada takomillashtirish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida»gi Qaroriga muvofiq “SMS” elektron to‘lovlar tizimini ishlab chiqdi. 
Ayni vaqtda mazkur tizim internet yordamida elektron to‘lovlarni o‘tkazish bo‘yicha 
«boshlang‘ich loyiha» sifatida taqdim etilmoqda.
«SMS» tizimi Internet tarmog‘i orqali aholiga tovarlarni xarid qilish, xizmatlar 
uchun to‘lovlarni amalga oshirish, shu jumladan uyali aloqa operatorlari, internet 
provayderlar, xalqaro va shahar telefonlari, hamda kommunal xizmatlar uchun hak 
to‘lash imkonini bermoqda. Ushbu tizim milliy valyuta - so‘mga bog‘langan bo‘lib, 
faqat O‘zbekiston Respublikasi hududida amal qiladi.