Moliya tizimining iqtisodiy moliyati,mazmuni va funksiyalari. Moliya tizimining soha va bo'g'inlari. Budjet moliyasi va Mahalliy moliya

Moliya tizimi soha va bo’g’inlari
Moliya tizimiga davlatchilik shakli jiddiy ta'sir ko'rsatadi. Bular:
unitar - yagona va federativ - ittifoq.
Unitar davlatlar ikki pog'onali moliya tizimiga ega. Bunday
moliya munosabatlari markaziy hokinliyat Уа таЬаlJiу hokimiyatlar to-
monidan tartibga solinadi.
Federativ davlatlar ikki pog'onali moliya tizimiga ega bo'lib, unda
federatsiya a'zolarining moliyaviy munоsзЬаtlari yuzaga keladi. O'zbe-
kiston Respublikasi moliya tizi.tni ikki pog'onali bo'lib, markaziy hokimiyat
уа mahalliy hokimiyatlar moliyasidan iborat. Moliya tizimining ushbu qismi
davlat tasarrufida bo'ladi vа umumdavlat moliyasi deb ataladi. Ayni paytda
хо 'jalik subyektlari mоliуasi hаm faoliyat ko’rsatadi.
Umuman moliуа tizimi tarkibiini quyidagicha tasvirlash mumkin
Umumdavlat moliyasi -moliya tizimining asosiy qismi bo'lib,
milliу iqtisodiyotning barchа tarmoqlarini ma'lum sur'atlar bilan rivoj-
lantirishda; moliyaviy resurslarni iqtisodiyot tarmoqlari уа mamlakat
mintaqalari, ishlab chiqarish vа noishIab chiqarish sohalari, mulkchilik
shakllari, aholining alohida guruhlari vа qatlamlari o'rtasida qayta
taqsimlashda yetakchi rol o'ynaydi. Moliyaviy resurs!ardan samarali
foydalanish faqat davlatning fаоl moliyaviy siyosati asosidagina аmаlgа
oshishi mumkin.
Umumdavlat moliyasi korxonalar moliyasi bilan uzviy bog'liq. Bir
tomondan, budjet daromadlarining asosiy manbaasi moddiy ishlab
chiqarish sohasida yaratiladigan milliy darоmаd hisobIanadi. Boshqa
tomondan, kengaytirilgan takror ishlab chiqarish jarayoni nafaqat
korxonalarning o'z mabIag'lari hisobidan, balk.i umumdavlаt рul fon-
didan mablag'lami budjet assignovaniyalari уа bank kreditlari shaklida
jalb qilish hisobiga amalga oshiriladi. O'z mabIag'lari уеtishmаgan
hollarda korxonalar aksiyadorlik asosida hamda qimmatli qog'ozlar
bilan amalga oshiriladigan operatsiyalar yordamida qarz mablag'lari sifa-
tida boshqa korxonalaming mablag'larini jalb qilishlari mumkin. Bunda
sug'urta kompaniyalari bilan shartnomalar tuzish orqali tadbirkorlik
risklari sug'urtalanishi zarur.