«Moliya-kredit» kafedrasi «Davlat byudjeti» fanidan kurs ishi mavzu: Byudjet tizimida amalga oshirilayotgan islohotlarning zarurligi Bajardi

6-rasm. Davlat byudjeti xarajatlari tarkibida markazlashgan investitsiyalarni moliyalashtirish xarajatlarining miqdori¹³(mlrd. so’mda)

6-rasm ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, davlat byudjeti xarajatlarida tarkibida markazlashgan investitsiyalarni moliyalashtirish xarajatlari 2019 yilda 950 milliard so’mni 2020 yilda esa 1059 milliard so’m bo’lib, jami byudjet xarajatlarida mos ravishda 5.6 va 4.9 foizni tashkil etlgan bo’lsa, 2021 yil uchun kelib ushbu xarajatlar 1300 milliard so’m hajmida rejalashtirilgan va uning jami byudjet xarajatlaridagi ulushi 4.9 foizni tashkil etishi ko’zda tutilgan.
Davlat byudjeti xarajatlarida tarkibida markazlashgan investitsiyalarni moliyalashtirish xarajatlari salmog’ini kamayishini so’nngi yillarda investisiya loyihalarini moliyalashtirishda budjet mablaglaridan tashqari budjetdan tashqari jamg’armalar mablag’lari, korxona va aholi mablag’lari hamda xorijiy davlatlar, shuningdek xalqaro moliya institutlar mablag’larini keng jalb qilinayotgani bilan ifodalash mumkin.
Davlat budjeti xarajatlari tarkibida davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, sud organlari xarajatlari salmog’i jihatdan keyingi o’rinda turadi. Davlatning boshqaruv faoliyati o’z maqsadlari va funksiyalarini murakkab tuzilishga ega bo’lgan va turli yo’nalishlarda faoliyat yurituvchi o’z (davlat) apparati orqali ta’minlashida namoyon bo’ladi. Uning bir qismi qonunlarni ishlab chiqish, ko’rib chiqish, tasdiqlash va ijro etish bilan shug’ullanadi, ya’ni funktsional ko’rinishdagi davlat boshqaruvi bilan bog’liq, boshqa qismi davlatning ichki (huquq-tartibot) va xalqaro barqarorligi va xavfsizligini, uning jahon hamjamiyati bilan o’zaro munosabatlarini ta’minlaydi.
Sud, prokuratura organlari va adliyaning boshqa muassasalarini saqlash xarajatlari o’zida O’zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog’iston Respublikasi Oliy sudi; viloyat, shahar va xalq sudlari; O’zbekiston Respublikasi va mahalliy organlarning Oliy xo’jalik sudi; O’zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi, Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri prokuraturasi; FHAQQ bo’limlari va boshqa xarajatlarni mujassamlashtiradi.
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy sudini, O’zbekiston Respublikasi Markaziy Saylov komissiyasi apparatini, Qoraqalpog’iston RespublikasiJo’qorg’i Kengesi apparatini saqlash, xalq deputatlari faoliyatini ta’minlash va boshqa xarajatlar kiradi.
Davlat boshqaruv organlarini saqlash xarajatlari o’zida O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi apparatini; Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi apparatini; Qoraqalpog’iston Respublikasi vazirliklari apparatini; vazirliklarning markaziy apparati, davlat qo’mitalari, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tasarrufidagi qo’mitalar va boshqa idoralarni; O’zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo’mitalari va boshqa idoralarning mahalliy organlarini; MDH mamlakatlari hukumatlari huzuridagi O’zbekiston Respublikasining doimiy vakolatxonasini; hokimliklarni; Qoraqalpog’iston Respublikasi vakolatxonalarini; hokimliklarning bo’limlari va boshqarmalarini; chet elda joylashgan respublika vakolatxonalari, konsulliklari, agentliklari va boshqa diplomatik muassasalarini saqlash uchun xarajatlarni mujassamlashtiradi.
Hozirgi kunda davlat byudjeti xarajatlari tarkibida davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, sud organlari xarajatlari salmog’i quyidagichadir.