“Moliya” kafedrasi

bo‘ladi  (ya’ni,  Siz  istalgan  paytda  hisobraqamingizdan  bor  pulingizni  yechib 
olishingiz  mumkin). Bundan tashqari, u aksincha, nolikvid  bo‘lishi ham  mumkin. 
Shunday qilib, ushbu misoldan ko‘rinib turibdiki, moliyaviy oqimning bank orqali 
erkin  (bo‘sh)  moliyaviy  mablag‘ga  ega  bo‘lgan  iqtisodiy  sub’ektdan  shunday 
mablag‘lar  defitsit  bo‘lgan  sub’ektga  oqib  o‘tishida,  yaratilayotgan  moliyaviy 
vositalarning  risklilik  va  likvidlik  darajasi  kuchli  o‘zgarishi  mumkin.  Ko‘rinib 
turibdiki, bunda ushbu jarayon ishti-rokchilarining biri – bank egalari yoki mazkur 
bank qo‘yilmalarini sug‘urta qiluvchi davlat tashkiloti – o‘ziga qarz bo‘yicha riskni 
qabul qilishiga to‘g‘ri keladi. 
2-rasmdagi  “Moliyaviy  vositachilar”dan  yuqoriga,  ya’ni  “Bozor-lar”ga  olib 
boruvchi chiziq-ko‘rsatkich vositachilar ko‘pincha moliyaviy oqimlarni moliyaviy 
bozorlarga yo‘naltirishini ko‘rsatmoqda. Masalan, o‘rta yoshdagi er-xotin ma’lum 
bir  summani  kelgusidagi  pensiya  ta’minoti  (erkin  moliyaviy  mablag‘larga  ega 
bo‘lgan iqtisodiy birlik) uchun jamg‘argan holda, uni sug‘urta jamiyati (vositachi) 
hisobraqamiga  qo‘yishi  mumkin.  Bunda  sug‘urta  jamiyati,  o‘z  navbatida,  uni 
(bozorda)  biror-bir  aksiya  va  obli-gatsiyaga  investitsiya  qiladi.  Shunday  qilib,  bu 
er-xotinlar bilvosita, sug‘urta kompaniyasi orqali, ushbu aksiya va obligatsiyalarni 
muomalaga  chiqargan  firma  (moliyaviy  resurslari  defitsit  bo‘lgan  iqtisodiy  sub’-
ekt)ni moliyaviy resurs (mablag‘) bilan ta’minlaydi.  
“Bozorlar”dan pastga - “Moliyaviy vositachilar”ga – yo‘naltirilgan  chiziq-
ko‘rsatkich  moliyaviy  mablag‘lar  moliyaviy  bozorlarga  yo‘naltirilishi 
mumkinligini  anglatibgina  qolmay,  balki  ayrim  vositachilar  ularni  moliyaviy 
bozorlardan  olishlarini  ham  bildiradi.  Masalan,  uy  xo‘jaligiga  qarz  beruvchi 
moliyaviy  kompaniya,  qimmatli  qog‘ozlar  bozorining  tegishli  segment
34
larida 
sotish  uchun  aksiya  va  obligatsiyalarni  chiqarib,  zarur  bo‘lgan  summani  yig‘ib 
olishi mumkin.