Moliya institutlarida risklarni boshqarish reja: Risklarni boshqarish jarayoni

3. Tijorat banklarida valyuta risklarini kamaytirish
Valyuta risklari, odatda, banklarda turli metodlar bilan boshqariladi. Bank tuzilmasida valyuta risklarini boshqarishning birinchi qadami valyuta operatsiyalari bo’yicha cheklovlarni belgilashdan iborat. Misol uchun, quyidagi cheklovlar juda keng tarqalgan:
• xorijiy davlatlar uchun cheklovlar (kun mobaynida har bir mamlakatdan mijozlar bilan operatsiyalar uchun maksimal mumkin bo’lgan summa o’rnatiladi);
• ishtirokchilar va mijozlar bilan tuzilgan bitimlar bo’yicha cheklovlar (har bir mijoz yoki mijozlar turlari bo’yicha operatsiyalar uchun maksimal mumkin bo’lgan summa o’rnatiladi);
• har bir kun va har bir diler uchun cheklovlar (odatda, keyingi ish kuniga ko’chirish mumkin bo’lgan, har bir muayyan diler va har bir kun uchun sotiladigan chet el valyutalari uchun maksimal mumkin bo’lgan ochiq pozitsiyasining hajmi);
• yo’qotish limiti (zararlarning maksimal miqdori belgilab qo’yiladi). Ba’zi banklarda bu chegara har bir ish kuni uchun yoki alohida davr uchun belgilanadi (odatda bir oy); boshqa banklarda - muayyan turdagi vositalar uchun, ayrim hollarda - yakka tartibdagi dilerlar uchun.
Jahon amaliyotida cheklovlarga qo’shimcha ravishda valyuta risklarini kamaytirishning quyidagi usullari qo’llaniladi:
• “metching” metodi deb ataluvchi aktivlar va passivlar bo’yicha valyutalar oldi-sotdisida o’zaro hisoblashish, bunda valyuta tushumlarini uning chiqib ketish miqdoridan chegirib tashlash yordamida bank ularning hajmi va mos ravishda o’z riskiga ta’sir ko’rsatish imkoniga ega bo’ladi;
• yiriklashtirish yordamida valyuta bitimlari sonini maksimal darajada qisqartirishdan iborat bo’lgan “netting” metodidan foydalanish. Buning uchun banklar xorijiy valyutani sotib olish va sotish uchun ariza qabul qilishni muvofiqlashtiruvchi bo’linmalar tashkil qiladi;
• valyuta kurslari harakati va eng so’nggi ma’lumotlarni aks ettiruvchi ixtisoslashgan firmalarning axborot mahsulotlaridan qo’shimcha ma’lumotlar olish.