«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

Мавзуга оид адабиётлар таҳлили
Саноатни ривожлантиришнинг долзарблиги ва иқтисодиётни такомиллаш-
тиришда тутган ўрнининг ниҳоят даражада кенглиги доимий равишда тадқи-
қотчи олимларнинг диққат марказида бўлган. Хусусан, мавзу юзасидан хорижлик 
олимлардан Ю.Родионов, Р.С.Портер, Д. Деверюкс, Б.Робертс, Р.Н. Нуреевлар илмий 
янгиликлар яратган бўлсалар, маҳаллий олимлардан А.Абдуҳамидов, У.Муҳитдинов, 

---

129
3/2022
Статистика иши
А.А.Ортиқов, Х.Ишбўтаева, Ш.Низомова, Э.Х.Маҳмудов, X.Д.Хўжақулов ва
М.Исоқовлар бир қатор илмий тадқиқотлар олиб боришга муваффақ бўлиш-
ган. Хусусан, А.Ортиқов “Ўзбекистонда саноатни ривожлантиришнинг қатор 
имкониятлари, географик ва иқтисодий омиллари”га, М.П.Нарзиқулов “Саноат-
нинг ривожланиш стратегиясини ишлаб чиқиш жараёнида асосий эътибор таркибий 
ўзгаришларга қаратилганлиги”га , Э.Х.Маҳмудов “Саноат тармоқлари ривожлани-
шига шароит яратишнинг стратегик йўналишлари, биринчи навбатда, бюджет, 
солиқ, пул-кредит, нарх ва валюта сиёсати каби воситаларни қамраб олган қулай 
макроиқтисодий муҳитни яратиш”га, боғлиқликларига алоҳида тўхталиб ўтишган. 
Тадқиқот жараёнида таҳлил ва синтез, индукция ва дедукция, статистик 
гуруҳлаш, эксперт баҳолаш, илмий абстракциялаш ва бошқа усуллардан кенг 
фойдаланилди.
Асосий қисм
Ўзбекистон Республикаси минтақалари эҳтиёжларига мувофиқ келувчи, 
улар манфаатларининг ўзаро уйғунлашувини таъминловчи, минтақаларда 
мавжуд табиий-иқтисодий имкониятларни ҳисобга олувчи саноат тармоғининг 
оқилона ҳудудий таркибини шакллантириш бугунги кундаги устувор вазифалар 
ҳисобланади.
Минтақалар саноатини ривожлантириш ва мувофиқлаштириш жараёнига 
давлат қуйидаги дастак ва воситалар орқали таъсир кўрсатади:
− давлат маблағларини жалб этган ҳолда саноат корхоналарига хизмат 
кўрсатувчи инфратузилма объектларини қуриш;
− хусусий инвесторлар сарф-харажатларини камайтириш учун бюджетдан 
капитал қўйилмаларнинг бир қисмини ажратиш;
− саноат корхоналарини қуришда иштирок этиш;
− саноат корхоналарини қуришга имтиёзли кредитлар ажратиш;
− солиқ имтиёзларини жорий этиш;
− давлат маблағлари ҳисобидан янги саноат корхоналари учун кадрлар 
тайёрлаш;
− иқтисодий жиҳатдан қолоқ минтақаларда саноат корхоналари қурилганлиги 
учун имтиёзлар, мукофотлар бериш;
− экологик вазиятдан келиб чиққан ҳолда саноат корхоналари қурилишини 
тақиқлаш ёки чеклаш ва ҳоказо.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Енгил саноатни янада 
ривожлантириш ва тайёр маҳсулотлар ишлаб чиқаришни рағбатлантириш чора-
тадбирлари тўғрисида”ги Қарори [2] асосида саноат корхоналарига имтиёз ва 
преференциялар тақдим этилди. Жумладан:
2020 йил 1 январига қадар ҳисобот даври натижалари бўйича ялпи тушумнинг 
умумий ҳажмида тайёр тикув-трикотаж маҳсулотларининг экспорти 60 фоиздан кам 
бўлмаган экспорт улушига эга бўлган корхоналар мол-мулк солиғини тўлашдан 
озод этилади. Имтиёз 2020 йил 1 январдан кучга киради;
тўқимачилик, тикув-трикотаж, чарм-пойафзал ва мўйначилик соҳалари 
корхоналарининг фойда солиғи бўйича солиққа тортиладиган базаси 7 йил давомида 

---

130