Moliya haqidagi ilmiy nazariyalar

Qachon davlat qarzi yomon

Hukumatlar juda ko'p qarz olishga moyil, chunki imtiyozlar ularni saylovchilar orasida mashhur qiladi. Qarzni oshirish hukumat rahbarlariga soliqlarni oshirmasdan xarajatlarni ko'paytirishga imkon beradi. Investorlar odatda tavakkalchilik darajasini qarzni mamlakatning yalpi ichki mahsulot (YaIM) deb nomlanuvchi mamlakatning umumiy iqtisodiy mahsuloti bilan taqqoslash yo'li bilan o'lchaydilar. Qarzning YaIMga nisbati mamlakat qarzni to'lash imkoniyatini ko'rsatadi. Qarzning YaIMga nisbati juda muhim darajaga etguniga qadar investorlar odatda tashvishlanmaydilar.
Qarz juda muhim darajaga yaqinlashganda, investorlar odatda yuqori foiz stavkasini talab qilishni boshlaydilar. Ular katta xavf uchun ko'proq daromad olishni xohlashadi. Agar mamlakat sarf-xarajatlarni ushlab turadigan bo'lsa, unda uning obligatsiyalari S&P reytingini pasaytirishi mumkin. Bu mamlakatning o'z qarzini to'lamasligi ehtimolini ko'rsatadi.
Foiz stavkalari ko'tarilgach, mamlakat uchun mavjud qarzlarini qayta moliyalashtirish ancha qimmatga tushadi. Vaqt o'tishi bilan daromad qarzni to'lashga, kamroq esa davlat xizmatlariga to'g'ri keladi. Evropada sodir bo'lgan voqealar singari, bu kabi stsenariy suveren qarz inqiroziga olib kelishi mumkin.
Uzoq muddatda davlat qarzi favqulodda tormoz bilan haydashga o'xshaydi. Sarmoyadorlar defolt xavfining ortishi evaziga foiz stavkalarini oshiradilar. Bu uy-joy qurish, biznesni rivojlantirish va avtokreditlar kabi iqtisodiy kengayishning tarkibiy qismlarini qimmatroq qiladi. Ushbu yukdan qochish uchun hukumatlar davlat qarzining yoqimli joyini sinchkovlik bilan topishlari kerak. Bu iqtisodiy o'sishni ta'minlash uchun etarlicha katta bo'lishi kerak, ammo foiz stavkalarini past darajada ushlab turish uchun etarli darajada kichik bo'lishi kerak.

32. 
    Budjet tizimi budjetlarining iqtisodiy belgilar bo‘yicha xarajatlari qanday guruhlarga bo’linadi?
    
33. 
    Davlat budjeti taqchilligini qoplash manbalari nimalardan iborat?