Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

Sug’urtaning turkumlanishi.

Sug’urta ixtisoslashtirilgan sug’urta tashkilotlari tomonidan amalga oshiriladi. Ular davlat va nodavlat mulkchiligidagi tashkilotlar bo’lishi mumkin. Ularning faoliyat doirasi ichki, tashqi yoki aralash sug’urta bozorlarini qamrab olgan bo’lishi mumkin. Shu bilan birga rivojlangan sug’urta bozori sharoitida ham davlat ichkarisida, ham chyetda amalga oshirilishi mumkin. Bu sug’urtaning tashkiliy turkumlanishidir. Ammo, sug’urta munosabatlarining mazmuni sug’urta ob’yekti va xavf-xatar turlari bo’yicha turkumlanishi yordamida namoyon bo’ladi.

Sug’urta sug’urtalanuvchilarning turli toifalarini qamrab oladi. Uning shartlari sug’urta mas’uliyatining hajmlari bo’yicha farq qiladi; u qonun kuchida va ixtiyoriy ravishda amalga oshirilishi mumkin. Sug’urta munosabatlarining turlichaligini tartibga solish va o’zaro bog’liq yagona tizimni shakllantirish uchun sug’urtani turkumlash zarurdir.

Sug’urtaning turkumlanishi natijasida bo’g’inlar hosil bo’ladi. Barcha bo’g’inlar Shunday joylashganki, har bir navbatdagi bo’g’in avvalgisining tarkibiy qismi hisoblanadi. YUqori bo’g’in sifatida – soha, o’rta bo’g’in – tarmoq, quyi bo’g’in – sug’urta turlari hisoblanadi. Turkumlanishning barcha bo’g’inlari sug’urtani amalga oshirish shakllarini qamrab oladi, ya’ni majburiy va ixtiyoriy.

O’zbekiston Respublikasining sug’urta faoliyati tqg’risidagi yangi qonunchiligida sug’urta sohalari va turlariga ham tuShuntirishlar berib o’tilgan. Unga ko’ra sug’urta quyidagi sohalarga bo’linadi: