Molekulasida efir guruxi saqlovchi biologik faol moddalar

Yog’larning axamiyati. Yog’lar oziq-ovqat moddalar orasida eng ko’p energiya zapasiga ega. Masalan, 1gr oqsil organizmida oksidlanib 4 kkal, 1gruglerod (qand) esa 4,2 kkal energiya ajratsa, 1gr yog’ 9,4 kkal energiya ajratadi.Yog’lar xayvon va o’simliklar organizmida zapas energiya beruvchi modda bo’lib xizmat qiladi. Yog’lar texnikada xam kata axamiyatga ega. Masalan, qurib qoladigan, chala quriydigan va qurimaydigan moylar ana shular jumlasidandir. Qurib qoladigan moylar ( masalan, zig’ir moyi, paxta moyi ) yupqa qavat qilib surtilsa, ular yupqa qattiq parda xolida qotib qoladi. Uning bu xossasidan foydalanib, alifmoy yoki moy bo’yoqlar tayyorlanadi.Moylarning qotishini tezlashtirish uchun unga sikkativlar deb ataluvchi katalizatorlar qo’shiladi. Sikkativlar sifatida qo’rg’oshin birikmalari (masalan, surik – Pb₃O₄), marganesning ayrim tuzlari ishlatiladi.Sikkativ yordamida qotadigan moylar alifmoy deyiladi.Alifmoylar texnikada kata axamiyatga ega.Moylarning qurish mexanizmi yetarli darajada to’liq o’rganilmagan. Bulardan tashqari masalan, baliq moyi, turli xil surkov moylari va xokazolar xam turli maqsadlarda ishlatiladi.
Lipoidlar. Lipoidlar, boshqacha aytganda yog’ga o’xshash moddalar o’zining eruvchanligi xamda tuzilishi jixatdan xaqiqiy yog’larni eslatadi, ya’ni murakkab efir tuzilishida bo’ladi. Ularga fosfatidlar, steridlar, seridlar va boshqalar misol bo’la oladi. Fosfatidlar va steridlarning ko’pchiligi organizmda kata ro’l o’ynaydi.
Fosfatidlar – gliserin molekulasidagi ikkita gidroksil gruppaning vodorodi ikki molekula yuqiri to’yingan karbon kislotalar qoldig’iga, uchinchi gidroksil gruppaning vodorodi esa fosfat kislota qoldig’iga almashinishidan xosil bo’lgan maxsulotlardir. Fosfatidlarda erkin gidroksil gruppa ba’zi spirtlar, jumladan aminospirtlar bilan birikib murakkab efirlar xosil qilgan bo’ladi. Fosfotidlarning nomi juda murakkab bo’lib, ular empiric nom bilan ataladi.Masalan, eng ko’p tarqalgan fosfatidlardan biri lesitindir.Unda fosfat kislota xolin deb ataladigan aminospirt bilan birikkan.Lesitinning tuzilishini uni gidrolizlab aniqlash mumkin.