Модулнинг ўқув-услубий мажмуаси Олий ва ўрта махсус таълим

тўртинчи босқичи
. Бу босқич унинг барча 
аъзолари жамоа олдида турган вазифалар асосида ўз-ўзларига талаблар қўя 
олишлари билан тавсифланади. Шуни айтиш жоизки, ҳар бир босқич жамоа 
аъзоларининг ўзига нисбатан муайян талаб қўйиши билан тавсифланади, 
аммо қўйилган ҳар бир талаб ўзига хос йўналиши (масалан, ўйиндан 
умуминсоният бахти йўлида курашишга интилиш ўртасидаги фарқ) билан 
ажралиб туради. 
Тўртинчи босқич жамоа аъзоларининг ўзига нисбатан юксак ахлоқий 
талаблар қўя олишлари билан аҳамиятлидир. Жамоанинг ҳаёти ва фаолияти 
мазмуни жамоа аъзоларининг ҳар бири учун шахсий эҳтиёжга айланади. 
Жамоадаги тарбия жараёни ўзини ўзи тарбиялаш жараёнига айланади. Бироқ 
бу ҳолат жамоанинг муайян шахсни янада ривожлантиришдаги роли ва 
ўрнини пасайтирмайди. Тўртинчи босқичда амалга ошириладиган вазифалар 
анча мураккаб ва масъулиятлидир. Мазкур босқичда жамоа олдига 
истиқболли, юксак ва мураккаб талабларни қўйиш учун мутлақо қулай 
шароит яратилади. Ўқитувчилар томонидан қўйилган талаблар бир-қатор 
шароитларда ижобий натижа беради (21-расм). 

---

80 
21-расм 
Бугунги кунда ўқитувчи-олимлар (Л.И.Никова ва бошқалар) ўқувчилар 
жамоасининг ривожланиш жараёнининг моҳиятини таҳлил қилар эканлар, 
уни қуйидаги уч босқичга бўладилар: 
а) жамоани дастлабки жипслаштириш; 
б) жамоани шакллантириш асосида унинг ҳар бир аъзосини индивидуал 
ривожлантириш; 
в) жамоанинг умумий фаолиятини йўлга қўйиш. 
Жамоа ҳаётида муҳим ўрин тутувчи ҳар бир босқични ажратиб кўрсатиш 
юқорида баён этилган фикрларга зид эмас, балки шахснинг ривожланишида 
жамоанинг етакчи аҳамиятини таъкидлайди. 
Жамоани шакллантиришда жамоа аъзолари ва уларнинг фаолиятларига 
қўйиладиган ягона талаблар муҳим аҳамият касб этади. 
Ягона талаб ўқувчиларнинг дарс жараёнидаги, танаффус, синфдан 
ташқари ишлар вақтидаги, шунингдек, жамоат жойлари ҳамда оиладаги 
хулқ-атвор қоидаларини ўз ичига олади. 
Пухта ўйлаб, қўйилган талаблар тизимининг мунтазам амалга 
оширилиши таълим муассасада муайян тартибнинг ўрнатилишини 
таъминлайди (53-расм). 
Ўқувчи қўйилаётган талаблар ҳажми ва тизимини билибгина қолмасдан, 
талаб қўйиш методикасини ҳам ўзлаштира олган бўлиши керак. 
Ўқувчилар жамоасига нисбатан талабларни қўйиш методикаси 
ўқувчиларни талаблар мазмуни билан таништириш, талабларнинг 
аҳамиятини тушунтириш, тажриба орттириш ҳамда ўқувчилар фаолияти,