Модулнинг ўқув-услубий мажмуаси Олий ва ўрта махсус таълим

Жамоанинг ўзига хос хусусиятлари 
Ижримоий 
аҳамиятга эга 
ягона мақсаднинг 
мавжудлиги
Биргаликдаги 
умумий 
фаолиятни 
ташкил этилиши 
Мажбурий, 
масъулиятли 
муносабатнинг 
йўлга қўйилиши
Сайланган 
умумий 
раҳбарлик 
кенга
ш
ига эга 
бўли
ш
лик
Жамоа 

---

64 
келади. Жамоа аъзолари ўртасидаги руҳий бирлик мазмуни улар орасида 
ҳосил бўлган ишчанлик фаолиятининг характерига бевосита боғлиқдир. 
Жамоанинг расмий (ишчанлик) ва норасмий (ҳиссий) тузилишини 
бир-биридан фарқлаш лозим
Жамоанинг расмий тузилиши деганда
жамоа фаолиятининг турли 
кўринишларини амалга ошириш учун зарур бўладиган ташкилий жиҳатлари 
кўзда тутилади. Мазкур жиҳат бир томондан, жамоа аъзолари ўртасида юзага 
келган ишчанлик муносабати мазмунини ифода этса, иккинчи томондан, 
раҳбарлик вазифасини бажарувчи шахслар томонидан жамоа аъзоларининг 
хатти-ҳаракатлари ва интилишларини мувофиқлаштириш йўлида ташкил 
этилаётган бошқарув фаолияти моҳиятини ёритишга хизмат қилади. 
Норасмий тузилма жамоанинг барча
аъзолари ўртасидаги шахслараро 
маънавий-психологик муносабатларнинг умумий тизими ва микрогуруҳни 
ташкил қилувчи айрим аъзолар ўртасидаги танлаш муносабатлари 
мазмунини ифодалайди. Жамоанинг ҳар бир аъзоси мавжуд муносабатлар 
тизимида у ёки бу ўринни эгаллайди. Ўқувчининг жамоадаги ўрни унинг 
шахс сифатида шаклланиши ва камолотга эришишига муҳим таъсир 
кўрсатади. Таълим муассаса ёки синфдаги расмий ва норасмий тузилмалар 
бир-бирига мувофиқ бўлганда, жамоанинг расмий этакчилари норасмий 
муносабатлар тизимида кўзга кўринган ўринни эгаллаган ҳолдагина, у 
чинакам жамоа бўла олади. Шунингдек, норасмий гуруҳлар (микрогуруҳлар) 
умумжамоа ижтимоий манфаатлари учун курашувчи гуруҳлар бўлгандагина, 
жамоа ўзини чинакам жамоа тарзида намоён этиши мумкин. 
Яшаш жойларида ўзаро бириккан ўқувчилар гуруҳлари қанчалик аҳил ва 
иноқ муносабат асосида ташкил топган бўлмасин ҳақиқий жамоа бўла 
олмайди. Чинакам жамоа ижтимоий аҳамиятга мойиллик фаолиятини ташкил 
эта олиши, жамоа аъзолари ўртасида ўзаро ҳамкорлик ва ишчанлик 
характеридаги алоқа ва муносабатларни қарор топтириши лозим. Жамоанинг 
мажбурийлик белгиси унга ўқитувчIIк раҳбарлигининг йўлга қўйилишидир. 
Шундай қилиб, жамоа бир неча (аъзо) кишидан иборат гуруҳ бўлиб, у 
ижтимоий аҳамиятга эга бўлган умумий мақсад асосида ташкил топади. 
Жамоа томонидан амалга оширилаётган фаолият унинг олдига қўйилган 
мақсад мазмунини ифода этади. Жамоа аъзолари ўртасида қарор топган ўзаро 
бирлик, шунингдек, улар ўртасида ташкил этилувчи муносабат жараёнидаги 
тенглик жамоага раҳбарлик қилиш, жамоа аъзоларининг гуруҳ етакчиларига 
бўйсунишлари, шунингдек, улар томонидан жамоа олдидаги жавобгарлик 
ҳиссини англашлари учун замин яратади (17-расм). 

---

65 
17-расм