Суғориш суви орқали шўрланишнинг келиб чиқиши (0.5 г/л)
Ортиқча суғориш орқали ер ости суви кўтарилиши (тупр. ғов.40%)
1
5
500
250 кг/га
0.2 м
2
10
1000
500 кг/га
0.4 м
3
15
1500
750 кг/га
0.6 м
4
20
2000
1000 кг/га
0.8 м
5
25
2500
1250 кг/га
1.0 м
Дала нотекислигидан келиб чиқадиган ортиқча сув тақсимоти Лазер нури биланбошқариладиган текислагичда ерларни текислаш Лазер нури билан бошқариладиган текислагичда текислаш ускунаси жамланмаси
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
0-200м ўртача
20
278
275
279
280
283
280
279
277
276
278
279
40
276
278
277
281
284
285
278
276
275
280
279
60
279
278
278
282
287
287
280
267
275
285
280
80
278
265
279
283
288
288
281
268
276
286
279
100
277
265
276
284
289
290
281
267
277
290
280
120
276
266
274
285
290
291
282
265
276
291
280
140
274
267
279
286
291
290
285
268
278
292
281
160
278
269
277
287
290
290
286
267
278
290
281
180
279
272
278
288
290
288
290
269
276
290
282
200
278
270
278
289
289
288
290
271
278
289
282
Дала майдони бўйича ўртача кўрсаткич
280 см
Дала майдони топографик кўриниши Лазер нури билан бошқариладиган текислагичда текислашнинг афзалликлари .
-Суғориш суви сарфи 20-25 %га тежалади; -Сувдан фойдаланиш самарадорлиги 30 - 40%га ортади; -Суғориш суви орқали ортиқча туз келишининг олди олинади; -Бегона ўтлар миқдори камаяди; -Қишлоқ хўжалигида 1 гектар майдонда қўшимча 5-7 ц ҳосил олишга эришилади; -Қўшимча олинган ҳосил хўжаликни қўшимча иқтисодий даромат манъбаига олиб келади; -Суғоришга кетадиган вақт, ишчи кучи ва энергия тежалади; -Дала майдони экинлар бир текис унувчанликга эга бўлади; -Экинлар бир хил озиқа моддалар ва намлик билан таъминланади; -Қўшимча олинган ҳосил ҳисобига маҳсулотни экспорт қилиш салоҳияти янада ортади; -Энг асосийси, ерга ишлов бериш тўғри олиб борилса дала майдони 3-5 йилда қайта текисланади. 1 2 3 4 6 СИНОВ (НАЗОРАТ) САВОЛЛАРИ ВА ТОПШИРИҚЛАР 1.Ёпиқ горизонтал дренажлар нима мақсадда қурилади ва уларни қуриш технологиясини айтиб беринг? 2.Сиздиргич материали (фильтр)нинг вазифаси ва унинг турларини ҳамда қандай материаллардан тайёрланишини айтиб беринг? 3.Қандай ҳолларда ярим механизациялашган ёпиқ горизонтал дренажлар қурилади ва нима учун ярим механизациялаш дейилади ? 4.Траншеяли дренаж қурувчи машиналарининг турлари, тузилиши ва ишлаш жараёнини айтиб беринг? 5.Дренаж қувурларининг қандай конструкцияларини биласиз? 6.Траншеяли ва траншеясиз дренаж қурувчи машиналарнинг ютуқ ва камчиликларини айтиб беринг? 7.Ёпиқ дренаж қурувчи машиналардан самарали фойдаланиш ва уларни ривожлантириш йўлларини айтиб беринг? 25
Адабиётлар рўйхати
1.Ш.М.Мирзиёев “Ўзбекистонни ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси” Тошкент, “Ўзбекистон”,2017 йил. “Gazeta.uz”. 2.Ўзбекистон Республикаси Презедентининг 2018 йил 8 майдаги “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш мухандислари институтида олий маълумотли кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора тадбирлари тўғрисида” ги ПҚ 3702 Қарори. 3. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 8 октябрдаги «Ўзбекистон республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида» ПФ- 5847-сон Фармони. www.lex.uz. 4.Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 9 октябрдаги “Сув ресурсларини бошқариш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” ПҚ-4486-сон Қарори. www.lex.uz. 5.Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 10 июлдаги “Ўзбекистон республикаси сув хўжалигини ривожлантиришнинг 2020 — 2030 йилларга мўлжалланган концепциясини тасдиқлаш тўғрисида” ПФ-6024-сон Фармони. www.lex.uz. 6.Vafoev S.T. Melioratsiya mashinalari. (Darslik), -T., «Fan va texnologiya», 2013.304 b. 7.Vafoev S.T., Musurmanov R.K. Qurilish va melioratsiya mashinalarini ishlatish. (O’quv qo’llanma). Toshkent-«Tafakkur bo’stoni» 2015 y, 400 b. 8. И.Мер и др. Мелиоративные машины. Учебник. М.Колос, 1986 г. 9. И.Мер и др.Курсовое и дипломное проектирование по мелиоративные машины. Учебное. пособие.М.Колос, 1986 г. 26 "Gidromeliorativ ishlarni mexanizasiyalash" kafеdrasi mudiri, t.f.n. dotsent XUDAEV IBROXIM JUMAKULOVICH ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ! + 998 71 237 1927
ixudaev @tiiame.uz
@IBROXIMXUDAEV