Модул бўйича соатлар тақсимоти

6-амалий машғулот: Болаларда нутқ ва хаѐлнинг ривожланиши Режа:

1. 
   Бола нутқининг хусусиятлари.
   

2. 
   Болалар нутқини шаклланишига тасир этувчи омиллар.
   
3. 
   Мактабгача ѐшдаги болада хаѐлнинг ривожланиши.
   
4. 
   Болаларда хаѐл турларининг кўриниши.
   
5. 
   Хаѐлнинг тараққиѐтида ўйин ва тасвирий фаолиятнинг аҳамияти.
   
6. 
   Ҳикоя ва эртакларнинг хаѐл тараққиѐтига таъсири.
   

Боғча ѐшидаги болалар нутқининг ривожланиши уларнинг фаолияти, мулоқоти билан узвий боғлиқдир. Бола жумланинг мазмуни ва шаклидаги ўзгариш унинг мулоқот шакллари ўзгариши билан боғлиқ бўлади. Илк болалик даврига хос ситуатив нутқ ишчан мулоқот шаклидан носитуатив билишга йўналтирилган ва носитуатив-шахсий мулоқот шаклига ўтилиши болалар нутқига маълум бир талабларни қўяди. Бу талаблар бола нутқининг янги-янги томонларини, турли коммуникатив масалаларни ҳал қилиши учун зарур бўлган хусусиятларни таркиб топтиради. Боғча ѐшидаги боланинг нутқи социал контактларни ўрнатиш функциясини бажара бошлайди. Бунинг учун эса болада ички нутқ таркиб топиши, монологик хусусият касб этиб бориши лозим бўлади. Боғча ѐшда бола нутқининг ривожланишидаги муҳим хусусият нутқ тафаккур қуролига айланишидан иборат. Бола сўз-луғат бойлигининг ўсишида 2 муҳим томон - миқдор ва сифат томонлари мавжуд.

Луғат бойлигининг миқдорий ўсиши Д.Б.Элькониннинг кўрсатишича, бевосита боланинг ҳаѐт шароитлари ва тарбияланиш хусусиятларига боғлиқ. Сўнгги йилларда у ѐки бу ѐшдаги болалар нутқининг луғат таркибини ўрганишга бағишланган тадқиқотларда аввалги тадқиқотларга нисбатан юқорироқ миқдорий кўрсаткичлар аниқланди. Жумладан, В.Логинанинг маълумотларига кўра 3 ѐшга келиб, бола луғатида 1200 та сўз мавжуд бўлади, 6 ѐшли боланинг фаол луғати эса 3000-3500 сўзни ўз ичига олади. Ваҳоланки, 40-60 йил олдин ўтказилган тадқиқотларда 3 ѐшли боланинг луғати 400-600 сўздан, 6 ѐшли боланинг актив луғати эса 2500-3000 сўздан иборат деб кўрсатилган эди.