Modern scientific research: achievements, innovations and development prospects

Биринчиси, 
улар кўриб чиқилаётган қонун нормалари билан 
тартибга солинадиган асосий гуруҳни англатади. Мулк муносабатларига 
мулк билан боғлиқ бўлган мулкий муносабатлар киради, натижалари эса 
интеллектуал фаолият, шунингдек шартномалар, битимлар ва 
бошқаларнинг шартларига мувофиқ шакллантирилади.
Иккинчи тоифага
мулк билан боғлиқ ҳолда юзага келадиган мулкий 
бўлмаган шахсий муносабатлар киради. Масалан, ушбу тоифага 
муаллифликнинг илмий, адабий асар, ихтиро, интеллектуал фаолият 
натижаси билан алоқаси киради.
Учинчи тоифага
мулк билан боғлиқ бўлмаган шахсий муносабатлар 
киради. Улар моддий таркибга эга эмас ва миқдорий (пул) жиҳатидан 
баҳолаш мумкин эмас. Бундан ташқари бундай муносабатлар туғилган 
кундан бошлаб фуқарога тегишли бўлиб, ташувчи шахсидан ажралмас 
алоқага эга, шунинг учун бошқа шахсга берилиши мумкин эмас. Ушбу 
тоифага тегишли муносабатлар фуқаролик қонунчилиги билан тартибга 
солинмайди. Бироқ, унинг қоидалари уларнинг ҳимоясини таъминлайди. 
Хусусан, инсонларнинг эркинлиги ва ҳуқуқлари, соғлиғи, шаъни, қадр-
қиммати, шахсий дахлсизлиги, яхши исм, оилавий ва шахсий сирлари, 
яшаш жойини танлаш ва бошқалар ҳимояси таъминланади
33
.
Хулоса
қилиб айтганда, фуқаролик-ҳуқуқий муносабатларнинг 
кундалик муносабатлар сифатида талқин этилишининг асосий сабаби, 
уларнинг ҳар куни амалга оширилиши бўлиб ҳисобланади. Ҳуқуқий 
муносабатлар орасида фақатгина фуқаролик-ҳуқуқий муносабатлар 
“нормал” муносабатлардир. Яъни, фуқаролик-ҳуқуқий муносабатлар бир-
бирига бўйсуниш тамойилига асосланмаган, эрк-ирода ва хоҳишга 
32
Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодекси. (2021-йил 1-мартгача бўлган ўзгартиш ва 
қўшимчалар билан). Ўзбекистон Республикаси Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси 
www.lex.uz
 (расмий манба) асосида. Тошкент. “Yuridik adabiyotlar publish”. 2021. 2-модда. 6-бет.
33
 
http://spb-spr.ru/uz/bankrotstvo/ponyatie-grazhdanskogo-prava-kak-otrasli-prava-predmet-i-metod-
grazhdansko-pravovogo-regulirovaniya-gr.html
  

---

121 
таянган, мажбурлаш ва тазйиқдан холи бўлган ҳолда вужудга келадиган 
муносабатлардир.