Моделлаштириш назариясининг умумий қоидалари Физик моделлаштириш-бу … 7

Амалий (Операцион) тизимлар.

3. Амалий (Операцион) тизимлар.

Келинг, яратилган турли хил тизимлардан операцион тизимларни ажратиб олайлик. Бундай тизимлар амалларни, ишларни, процедураларни бажаришга, технологик жараёнларнинг маълум бир оқимини таъминлашга, инсон томонидан ўрнатилган дастурларга мувофиқ ҳаракат қилишга қодир. Операцион тизимларда қуйидаги тизимларни ажратиш мумкин: 1) техник, 2) эргатик, 3) технологик, 4) иқтисодий, 5) ижтимоий, 6) ташкилий ва 7) бошқарув.
Техник тизимлар - бу инсон томонидан тузилган дастурларга мувофиқ муаммоларни ҳал қиладиган моддий тизимлар; шу билан бирга, инсоннинг ўзи ҳам бундай тизимларнинг элементи эмас.
Техник тизим - бу ўзаро боғлиқ жисмоний элементлар тўплами.
Бундай тизимларда алоқа сифатида жисмоний ўзаро таъсирлар (механик, электромагнит, гравитацион ва бошқалар) ҳаракат қилади.

32. Техник тизимлар – бу...

Техник тизимлар - бу инсон томонидан тузилган дастурларга мувофиқ муаммоларни ҳал қиладиган моддий тизимлар; шу билан бирга, инсоннинг ўзи ҳам бундай тизимларнинг элементи эмас.

Техник тизим - бу ўзаро боғлиқ жисмоний элементлар тўплами.
Бундай тизимларда алоқа сифатида жисмоний ўзаро таъсирлар (механик, электромагнит, гравитацион ва бошқалар) ҳаракат қилади.
Мисоллар: машина, музлатгич, компьютер.
Эргатик тизимлар. Агар тизимда субъектнинг муайян функцияларини бажарадиган одам бўлса, демак улар эргатик тизим ҳақида.
Эргатик тизим - бу инсон оператори ажралмас элемент бўлган тизим.
Эргатик тизимнинг алоҳида ҳолати инсон -машина тизими бўлади - бу тизимда инсон оператори ёки операторлар гуруҳи моддий қадриятларни ишлаб чиқариш, бошқариш, ахборотни қайта ишлаш ва бошқалар жараёнида техник қурилма билан ўзаро таъсир ўтказади.
Эргатик тизимларга мисоллар қуйидагилардир: машинани бошқараётган ҳайдовчи, дастгоҳнинг бир қисмини айлантирган ишчи.
"Технология" таърифининг иккита класси мавжуд:
а) бир хил мавҳум операциялар тўплами сифатида.
б) тегишли аппарат ва техник қурилмалар ёки асбоблар билан бажариладиган операциялар мажмуи сифатида.
Демак, тузилишга ўхшаб, расмий ва моддий технологик тизим ҳақида гапириш мумкин.