Moddalarning kimyoviy texnologiyasi

O haktosh  qazib  olish. 
O haktosh  konlari  k o ‘ p  hollarda  yer 
yuzasida  b o 'lad i.  O haktosh  ochiq  usulda  qazib  olinadi:  a w a l 
p o rtla tila d i,  k eyin   p o rtla tilg a n   t o g
1
  jin s la r i  b ir  c h o 'm ic h li 
ekskavatorlar yo rd am id a  transportga  yuklanadi.  O haktoshlarning 
yirik xarsanglari pnevm atik yoki  elektr bolg'alar bilan  m aydalanadi. 
B a ’zan  kichkina zaryadlar yordam ida takror portlatib  m aydalanadi.
O haktoshlar tem ir v o ‘1  yoki  tosh  y o ‘ lda qatnaydigan  transport 
v o sita sid a   y o k i  k on   y a q in id a ,  y a ’ ni 
1
  kg  m a so fa d a   b o ‘ lsa, 
tran sp o rtyo rlar  y o rd am id a  tash ilad i.  T ra n sp o rtyo r  yo rd am id a 
tashish  eng  qulay,  unum li  va  kam   m ehnatli  usuldir.  K o n   3  km 
m a so fa d a   b o 'lg a n d a   o h a k to sh la rn i  yu k in i  o ‘ zi  a g 'd a ra d ig a n  
m ash in alard a  (sam o sv allard a)  tashigan   fo y d a li,  m azku r  m a- 
shinalar  yaxshi  ishlashi  uchun  usti  pishiq  ravon  y o ‘ llar  kerak. 
K o n   3  km   dan  o rtiq  m asofad a  b o 'lg an id a  tem iry o ‘ ldan  fo y- 
dalanilgani  m a ’ qul.
X o m a sh y o n i  q azib   olish n i  tashkil  q ilay o tg an d a  ohaktosh 
ch o 'k in d i  sifatida  hosil  b o ‘ lganiga  aham iyat  berish  kerak.  C hunki 
ohaktoshlarning kim yoviy va m ineralogik tarkibi kon sathi va uning 
qalinligi  (q u w ati)  b o 'y ic h a  an ch a farq qiladi.  Ohaktosh  qatlam ida 
linzasim on  u yum   yo ki  qatlam   holida  gil  uchrashi  ham   m um kin. 
H avod a  qotadigan  oh ak   ishlash  uchun   qo 'llan ilad igan   ohaktosh 
tarkibida  aralashm a  k o 'p   b o 'lsa ,  uni  ishlatib  b o 'lm ayd i.  Shuning 
uchun kondan  ohaktosh qazib ola boshlashdan oldin uning ham m a 
qism ini  puxta  tekshirib  chiqish  kerak.
O haktosh  yerd a  sifati  jih atid an   qan chalik  bir  xilligiga  qarab 
yoppasiga  yo ki  tan lab -tanlab   qaziladi.  Ohaktosh  sifati  jihatid an  
ayrim  jo y lard a bir xil  b o 'lg an i  yoki  salgina  farq  qilgandagina yalpi 
(yoppasiga)  qaziladi.  Sifati  keskin  farq qilsa,  tanlab-tanlab qaziladi. 
B u n d ay  qazishda  ohaknin g  tannarxi  oshadi,  shu  bilan  birga  sifati 
ishonchli  b o 'lm a y   qoladi.  G a p   shundaki,  qazish  vaqtida  ohak- 
toshning sifati yo ki  sifatsizligini  rang va qattiqligiga qarab  aniqlash 
m um kin.  B u nin g  uchun  katta  tajriba  kerak.  Shun ing  uchun  ham  
ohaktosh  to 'p lan gan  jo y la r  sifati jihatid an   bir-biridan   keskin  farq 
qilsa,  ohak  zavodi  k o'rsatkichlariga  ega  b o 'lgan   yaxshiroq  kon 
qidirish  kerak  b o 'lad i.