Moddalarning kimyoviy texnologiyasi

landsementlarni  albatta  pussolanlash  to ‘g ‘risida  taklif  kiritishdi. 
Lekin  bu  aslida yangilik emas edi.
Pussolansement,  asosan,  suv ostida va yer ostida,  shuningdek, 
sizot  suvli  yerlarda  inshootlar barpo  etishda  ishlatiladi.  Qadimda, 
masalan,  Buxoroda  sernam  suvli  va  sho'rxok  yerlarda  poydevor, 
dahma  devorlari,  hovuz,  hammom  qurishda  «qir»  deb  ataluvchi 
ohakli pussolansement keng ishlatilgan.  «Qir» asosan o ‘simlik kuli, 
ohak  (ba’zan gips qo'shilmasi),  uzum shinnisi va tuxum  oqsilidan 
tayyorlangan.  Uzum   shinnisi  va  tuxum  oqsili  sirt-faol  modda 
vazifasini  bajargan.
Shunday qilib,  Rossiyada  Italiya pussolanidan qolishmaydigan 
trepel,  opoka,  diatomit,  trass va tuf singari  gidravlik qo'shilmalar 
keng qo'llanila boshlagan.  Awallari zavodlarda portlandsementga 
10— 15%  qo'shilm a  ishlatilgan  bo'lsa,  keyinchalik  sementning