Mámleketlik universiteti tariyx fakulteti

Awil ha`m o`nermentler
Áyyemgi Egipettiń eń kóp social qatlamı awıllar bolıp tabıladı. Olar joqarıda aytıp ótilgen klasslardı azıq-túlik menen támiyinlediler hám olardıń jetkilikli turmısın támiyinlediler. Awıllar ózlerin jetkilikli turmıs menen maqtana almadılar. Kerisinshe, olar islep shıǵarǵan er olardıń buyım-múlki emes penenedi, sol sebepli dıyxanlardan ónim hám sharbadorlarning kóbisi olinardi. Beggarslar, ash adamlar, kóbinese jámiyetlik jumıslarında paydalanǵanler.
Tap sol turmıs Áyyemgi Egipettiń ónermentleri menen bolǵan edi. Ónim islep shıǵaratuǵın qozaqlar, olar tiyisli emes penenedi. Jay iyesi ijara haqi retinde derlik barlıq ónimlerdi alıp shıǵıp, keyinirek belgili sawdagerler hám sawdagerlerdiń járdemi menen úlken muǵdarda sotildi.
QULLAR
Egipet áyyemgi dúnyada qul sisteması menen birden-bir mámleket emes. Bul sol waqıttaǵı ádetiy social tártip edi.
Qullar adam retinde qabıl etilmegen, olar " janlı tavar" bolǵan, sotilgan, satıp alınǵan hám kupa retinde qolǵa kiritilgen. Hár bir qulning táǵdiri qulning qolında edi: ol óltiriliwi, mayıp bolıwı múmkin edi. Bunnan tısqarı, nızamnıń aynıwı basqasınıń qulini óltiriw edi (mulkni birdey «buzishni»).
Qullar arasında neke nızamlı mániske iye emes penenedi: er hám hayal ańsatlıq penen ajratılıwı múmkin, mısalı, túrli ustalarǵa satıw. Áyyemgi Egipettiń barlıq múlkin analiz etip bo'lgach, anıq bir juwmaq shıǵarıw múmkin: olar arasında birshilik joq, kerisinshe, zalımona dushpanlıq hám jerkenish. Qarama-qarsılıq " qullar, dıyxanlar - biliw" liniyasi menen shegaralanıp qalmadı. Qandayda bir baylıq arttırıp, aristokratiya hákimiyattı qáleydi hám fir'avnga qarsı siyasiy oyınlardı baslaydı. Bul mudamı zalımlarǵa hám japa shekkenlerge iye social sistemalarǵa tiyisli bolıp tabıladı. Social basqarıw princpınıń nomutanosibligi nátiyjesi Áyyemgi Egipet civilizatsiyasınıń tómenlewi edi.

Juwmaqlaw

Áyyemgi Egipetlikler dúzilisi boyınsha quramalı, mazmunan bay mádeniyat jarattılar. Bul mádeniyat kóplegen jaqın shıǵıs xalıqlarınıń materiallıq rawajlanıwına janbaǵıshlaytuǵın tásir kórsetdi.
Egipet mádeniyatı tórt mıń jıl dawamında qáliplesti. Áyyemgi Egipet mádeniyatınıń rawajlanıwın ne belgiledi? Birinshi náwbette, Áyyemgi Egipet social ekonomikalıq rawajlanıwınıń ayriqsha qásiyetleri, Erisiw oypatlıqsınıń ózlestiriliwi, dıyxanchilikning aqılǵa say tashkil etiliwi, umummisr ekonomikasınıń joqarı rawajlanıwı materiallıq ósiwdiń materiallıq tiykarın jarattı. Usınıń menen birge mádeniyat salasındaǵı tabıslar, tálim, pán áyyemgi Egipetliklerdiń ulıwma ruwxıy rawajlanıwı rawajlanıwı bul ijtiomiy-ekonomikalıq rawajlanıwdı hám mámleketti jetilistiriwdiń tiykarǵı sebeplerinen biri boldı. Áyyemgi Egipet mádeniyatında qatar ayriqsha ayrıqshalıqlar bar, bul mádeniyattı tereń tákirarlanmas penensistemasın payda etedi. Onıń ayriqshalıǵı hám ayrıqshalanmasligi klasıy jámiyet hám mámleketti kelip shıǵıwı hám de Erisiw oypatlıqsınıń jabıq geografiyalıq jaylasıwı nátiyjesinde basqa xalıqlardıń materiallıq jetiskenliklerin ózlestiriwdiń q iyinligi boldı. Erisiw oypatlıqsınıń tábiy sharayatı pútkil Egipet mádeniyatında tereń ız qaldırdı. Xojalıq turmısında Erisiw dáryasınıń jetekshi ornı, teńizden uzaqlıq, Nilni qorshap turǵan jansız sahra, óziniń qumli dúbeleyleri, aptap issig'i, jırtqısh haywanları menen áyyemgi Egipet dúnya qarawın hám diniy ıqtıqatın, qádiriyatlarınıń pútkil sistemasınıń ózgeshelikin belgiledi.

Paydalanilg`an a`debiyatlar

4. 
   Каримов И. А. Тарихий хотирасиз келажак йук. T.1998 yil.
   
5. 
   Ладынин И. А. и др. История древнего мира: Восток, Греция, Рим. «Слово», «ЭксмоЭ-М. 2004.Лирика древнего Египта. M., 1965
   
6. 
   Коростовцев М.А. Религия древнего Египта. M., 1976
   
7. 
   Культура Древнего Египта. M., 1976
   
8. 
   Повесть о Петеисе III Древнеегиптская проза. Пер. M.A. Коростевцева.,
   

1978