Mm ivaat nosirov doc



Download 3,1 Mb.
bet18/118
Sana09.01.2023
Hajmi3,1 Mb.
#898475
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   118
Bog'liq
ахборт технол

copy con uqish.txt -жорий каталогда uqish.txt файли хосил булади. Файлни доимий хотирадан учириш учун del (delete-учириш) командаси куйидаги фор-матда берилади. del [Диск:][Йул\][Файлнинг номи] файлнинг номида “*”, “?” белгилардан фойдаланиш мумкин.
Масалан:
Агар каталогнинг барча файлларини учирмокчи булсангиз,
www.qmii.uz/e-lib
30
del*.*
командаси киритилади. Компьютер бунга куйидагича жавоб беради:
Are you sure (Y/N)? (Ишончингиз комилми?)
Файлларни учириш учун, “Y” киритилади, акс холда “N” киритилади. del 12.txtкомандасини киритсак, жорий каталогдаги 12.txt файли учирилади.
Файлни кайта номлаш командаси ren (“rename” -кайта номлаш). У куйи-дагича ёзилади:
ren [Диск:][Йул\] Файлнинг номи файлнинг янги номи.
Масалан:
ren plan1.doc plan1.txt - бу команда жорий каталогдаги plan1.doc файл-нинг номини plan1.txt номига узгартиради.
5. Norton Commander кобук дастури.
Norton Commander (NC) дастури “Peter Norton Computing” фирмасида иш-лаб чикилган булиб, унинг вазифаси MS DOS операцион системаси билан иш-лашни енгиллаштиришдан иборат. Бу дастур файллар ва каталоглар билан иш-лашни, яъни файл ва каталогларни кидириш, нусха кучириш, кайта номлаш, учиришни соддарок ва фойдаланувчининг куз олдида яккол номоён килган хол-да бажаради .
Шундай килиб, NC дастури операцион система вазифаларини бажаради ва унинг имкониятлари кенгайтиради.
NC турли функцияларни бажаради, жумладан

  1. дискдаги каталоглар руйхатини яккол курсатади;

  2. дискдаги каталоглар дарахтини курсатиш, каталоглар тузиш, кайта ном-лаш, учириш имкониятларга эга;

  3. файллар устида нусха кучириш, кайта номлаш, жойини узгартириш ва учириш командаларини кулайрок бажаради;

  4. турли матнли файллар, хужжатлар, архив файллар, маълумотлар базаси матнларини куриш, матнли файлларни тахрирлаш имкониятига эга;

  5. MS DOS нинг ихтиёрий командаси ва хоказоларни бажаради.

NC дастурини ишга тушириш учун компьютернинг каттик дискида NC ка­талоги ёзилганлига ишонч хосил килиш керак. Агар дискда NC дастури урна-тилмаган булса, бу дастурни бошка дисклардан компьютерга кучириш керак булади. Сунг DOS нинг командалар сатрида клавиатурадан cd nc командасини териб [enter] босилади ва NC каталогига кирилади.
Сунгра nc терилиб [enter] босилади.
Куп холларда эса NC дастури компьютерни ишга кушиш билан autoexec.bat файли ёрдамида автоматик равишда компьютерга юкланади.
Натижада экранда иккита панел пайдо булади, чап ва унг панеллар. Па-неллар остида DOS нинг командалар сатри жойлашади. Ундан DOS нинг их-тиёрий командаларини киритиш мумкин. Охирги сатрда эса NCнинг функцио­нал тугмачалари вазифаларини эслатувчи сатр «эслатма сатр» жойлашади.
www.qmii.uz/e-lib
31
NC дан чикиш учун [F10] тугмачаси босилади. Экраннинг уртасида куйи-даги савол юзага келади:
Do you want to quit Norton Commander ? (Yes, No)
(Сиз Norton Commander дан чикмокчимисиз?)
Агар чикмокчи булсангиз,[Enter] ёки “У” тугмаси, акс холда [Esc] ёки “N” тугмасини босасиз.
DOS командасини бажариш учун уни клавиатурадан терилиб, [Enter] туг-мачаси босилади. NC панелидаги жорий файлни командалар сатрига [Ctrl]+[Enter] тугмачалари чикаради. Аввалги командани командалар сатрига [Ctrl]+[E] тугмалари кайтаради.
NC панелида бирор диск ёки каталогнинг каталоглари, файллари хакидаги маълумотлар ёки дискдаги каталоглар тасвирланиши мумкин. Бунда панелнинг юкори кисмида жорий диск ёки жорий каталог номи курсатилади.
NC панелларини бошкариш учун (клавишаларнинг) тугмачаларнинг куйи-даги мажмуидан фойдаланиш мумкин:
[Tab]- жорий панелни узгартиради,
[Ctrl]+[O]- экрандаги панелларни экрандан олади ва чикаради,
[Ctrl]+[P]- жорий булмаган панелни учиради ва чикаради,
[Ctrl]+[U]- панелларнинг урнини алмаштиради,
[Ctrl]+[F1]- ( [F2])- чап (унг) панелни экрандан учиради ва чикаради,
[Alt]+ [F1]- чап панелда дисклар руйхатини чикаради,
[Alt]+ [F2]- унг панелда дисклар руйхатини чикаради. Агарда NC панелида каталоглар ва файллар руйхати келтирилса, панелнинг юкори кисмида каталог номи келтирилади. NC панелларида файллар номи ки-чик харфларда, каталоглар номлари бош харфлар билан экранда куриниб тура-ди. Панелнинг ичида тугри турбурчак шаклида курсор жойлашган булади. Кур­сор жойлашган панел жорий панел булади.
Панелдаги бирор каталогга кириш учун курсор шу каталогга келтирилиб [Enter] босилади. Хар бир каталогга кирилганда каталогдаги ички каталоглар ва файлар руйхати панелда чикади. Руйхатнинг бошида ‘..’ белгиси туради, бу белги каталогнинг эшиги вазифасини бажаради. Яъни курсорни шу белгига келтириб [Enter]ни босак каталогдан чикамиз, яна [Enter]ни боссак каталогга кирамиз.
NC файллар хакидаги маълумотни киска ва тула тарзда бериши мумкин. Кискача маълумот факатгина файллар номини келтиради. Тула маълумот файл-лар хажмини (байтларда), ёзилган куни ва вактини хам келтиради.
NC нинг 5-версиясида дастур рус тилида урнатилган, шу NC да киска ва тула маълумотларни олиш учун куйидагилардан фойдаланса булади:
[F9]+[Л]+[К]-Чап панелда кискача маълумотни чикаради,
[F9]+[П]+[К]-унг панелда кискача маълумотни чикаради,
[F9]+[Л]+[П]-чап панелда тула маълумотни чикаради,
[F9]+[П]+[П]-унг панелда тула маълумотни чикаради.
www.qmii.uz/e-lib
32
Панелнинг пастки кисмида ажратилган файллар хакида маълумот келти-рилади.
Файлар гурухини номини узгартириш, нусха олиш, учириш учун уларни тан-лашга тугри келади. Бу ишлар NСда куйидагича бажарилади, танланаётган файллар турган каталогга кирилади. Сунгра клавиатуранинг унг томонидаги «*» клавиши босилади ёки бирма-бир танлаб олиш учун курсор файлга келти-рилиб [Insert] клавиши босилади. Натижада ажратилган файллар экранда бош-ка рангда куринади. Ажратишни бекор килиш учун эса клавиатуранинг унг та-монидаги алохида калавишлардан “-“ клавиши босилади.
NC файллар хакидаги маълумотларни куйидаги тартибда чикариши мум-кин: номлар, кенгайтгичлар буйича, алфавит тартибида, ёзилган куни, вакти ва хажми камайиши тартибида. Маълумот чикиш тартибини узгартириш куйидагича амалга оширилади:
[Ctrl]+[F3] - ном буйича тартиблайди,
[Ctrl]+[F4] - кенгайтгич буйича тартиблайди,
[Ctrl]+[F5] - вакт буйича тартиблайди,
[Ctrl]+[F6] - хажм буйича тартиблайди,
[Ctrl]+[F7] - каталогларнинг тартибланмаган руйхатини беради.
NC дастурининг эслатма сатри функционал клавишларни куйидаги вази-фаларини фойдаланувчига эслатиб туради.
F1 Help -NC хакида киска маълумотлар олиш;
F2 Menu -фойдаланувчининг менюсини экранга чакириш;
F3 View -матнли ва графикли файлларни куриш;
F4 Edit -файлларни тахрирлаш;
F5 Copy -файллардан ёки файлар гурухидан нусха олиш
F6 RenMov -файл ва каталогларни кайта номлаш ёки кучириш;
F7 Mkdir -янги каталог ташкил этиш;
F8 Delete -файлни, файлар тупламини ва каталогларни учириш;
F9 PullDn -NC нинг бош менюсини (тавсияномасини) чакириш;
F10 Quit -NC дастуридан чикиб кетиш.
Функционал клавишларнинг ишлатилишига мисоллар келтирамиз.
Ажратилган файллар гурихидан нусха олиш учун NC курсори нусха олина-диган каталог ичга куйилади ва кушни панелга нусха кучириладиган каталог очиб куйилади, сунг F5 клавиши босилади. Экранга нусха олинадиган файл-ларнинг турган урни, уларнинг сони, хажми ва нусха кучириладиган каталогни курсатувчи маълумот чикади. Нусха олиш учун [Enter] клавиши босилади. Нус-ха кучирмокчи булган фикримиздан кайтсак [Esc] клавишини босиб нусха олишдан воз кечилади.
Файлни номини узгартирмокчи булсак курсор шу файлга келтирилиб F6 клавиши босилади ва экранга таклиф белгиси чикканда клавиатурадан янги файлни номи териб ёзилади, сунг [Enter] босилса файлни номи узгаради хамда
www.qmii.uz/e-lib
33
экранда курсор остидаги файлни номи узгарган холда туради. Панелда бирор янги каталог яратмокчи булсак F7 клавиши босилади, экранга таклиф белгиси (курсор) чиккандан сунг каталогни номи киритилади ва [Enter] босилади. На-тижада панелдаги каталоглар битта янги каталогга купайади, яъни янги каталог ташкил этилади.
Биз юкорида NC нинг имкониятларини, унинг панелларини бошкаришни, файллар гурухини ажратишни, нусха олишни, кайта номлашни, учиришни ба-жаришни ва эслатма сатр яъни функционал клавишларнинг вазифаларини куриб чикдик.
Хозирги кунда NC нинг янги версиялари ишлаб чикилмокда ва бу версия-лар Windows системасида хам ишлайди, NCнинг мукаммаллашган варианти Windows Commander деб хам аталади. Бу версияларнинг имкониятлари даст-лабки версиялардан бир канча кулай ва юкорирокдир.

Download 3,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   118




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish