Mm bux his itvaa egamberdiyeva doc



Download 2,34 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/180
Sana23.02.2022
Hajmi2,34 Mb.
#171243
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   180
Bog'liq
buxgalteriya hisobi iqtisodij tahlil va audit

 
 
 
 
 


www.qmii.uz/e-lib 

 
 
 
 
1-Мавзу: Бозор иктисодиёти шароитида хужалик хисоби 
хакида тушунча 
Режа 
1.1. Хисоб хакида умумий тушунча. 
1.2. Хисоб турлари. 
1.3. Бухгалтерия хисобининг объектлари ва субъектлари. 
1.4. Бухгалтерия хисобининг максади ва функциялари. 
1.5.Бозор иктисодиётига утишда бухгалтерия хисобини ислох килиш 
боскичлари
Адабиётлар: 1,3,4,18, 20, 23. 
Таянч суз ва иборалар: 
Хужалик маблаглари, хужалик маблагларининг манбалари. Хисоб, 
бухгалтерия хисоби, оператив хисоб, статистик хисоб, улчов бирликлари, 
хужалик жараёнлари. 
1.1. Хисоб хакида умумий тушунча 
Иктисодий ислохотларнинг чукурлашуви жараёнида хисоб корхона 
маблагларини ишлаб чикариш ва таксимлаш жараёнида моддий ишлаб 
чикаришни ташкил килиш, бошкариш ва рахбарлик килиш учун жуда 
мухим хисобланади. Корхона фаолиятининг барча жараёнларини узлуксиз 
кузатиб бориш зарур. Корхона хужалик фаолиятида юз берадиган айрим 
ходисаларни кузатиш, улчаш ва руйхат килиш унинг фаолиятини 
микдорларда акс эттиришдан иборатдир. Бу хисобнинг асосий мазмунини 
таш-кил этади. 
Хисоб ишлари жуда кадим-кадимларда вужудга келган. У турли 
ижтимоий-иктисодий боскичларда мавжуд булган. Турли ижтимоий-
иктисодий боскичларда хисобнинг мазмуни, ахамияти, вазифаси
техникаси ва шаклларк узига хос хусусиятларга эга булиб, бу хусусиятлар 
бевосита шу ижтимоий-иктисодий боскичларнинг ишлаб чикариш усули 


www.qmii.uz/e-lib 

билан белгиланган. Хисоб моддий ишлаб чикариш тараккиётининг хамма 
боскичларида фойдаланилган ва у тобора такомиллашиб борган. 
Юкоридаги фикрлардан келиб чиккан холда, хисобнинг бажарадиган 
вазкфаларини белгиладшмиз мумкин. Куйидагилар хисобнинг асосий 
вазифалари булиб хисобланади: 
- корхона, ташкилот ва муассасаларнинг хужалик фаолиятида содир 
буладиган жараёнларни кузатиб бориш; кузатиш натижасида олинган 
маълумотларни микдор курсаткичларда ифодалаш; корхона, ташкилот ва 
муассасалар хужалик фаолиятида содир буладиган жараёнларни 
хужжатларда акс эттириш; махсус хужжатларда кайд килинган хужалик 
муомалаларини умумлаштириш ва гурухлаш; корхона, ташкилот ва 
муассасалар хужалик фаолияти устидан узлуксиз назорат олиб бориш ва 
унга таъсир этиш. 
Мамлакатимиз мустакилликка эришганидан кейин эркин бозор 
муносабатларига асосланган жамиятни барпо этишдек улкан масъулиятли 
вазифани уз олдига максад килиб куйди. Факатгина бозор иктисодиёти 
оркалигина биз тукин-сочин жамиятни хамда эркин, фаровон хаётни бунед 
этиш мумкин. 
Бозор муносабатларига утишда ишлаб чикаришнинг таркибий 
тузилишини узгартириш, бошкаришнинг маъмурий буйрукбозлик усулидан 
демократик бошкарувга асосланган жамиятга утиш, иш юритишда 
ишбилармонлик ва уддабуронлик имкониятларини куллаб-кувватлашга 
кенг эътибор берилмокда. Шу билан бирга мулкчиликнинг турли шакллари 
вужудга келмокда. Бу узгаришларнинг хаммаси хисоб ишларини 
такомиллаштириш ва уни сифат жихатдан янги боскичга кутаришни такозо 
этади. 
Хисобнинг олдига куйиладиган талаблар 
Мана шу жараёнда хисобни тугри ташкил кшшш ва корхонани 
самарали бошкариш учун маълум талабларга риоя килиш керак. Бу 
талаблар куйидагилардан иборат: 
1. Хисоб ва режа курсаткичларининг бирлиги. Бу талаб корхонада режа 
курсаткичларини хисоб курсат-кичлари билан таккослаш ва режа 
курсаткичларининг бажарилиши устидан узлуксш назорат олиб боришни 
таъминлайди. Режа ва хисоб курсаткичларини таккослашнинг зарурлиги 
шундаки, корхонанинг истикболдаги ишлар режасини тузиш учун хисоб 
курсаткичлари ёрдамида утган даврда кандай натижаларга эришилганлиги 
тугрисида маълумотлар олади. 
2. Хисобнинг аниклиги ва тугрилиги. Барча хисоб маълумотлари аник ва 
тугри булиши хамда улар айни вактда объектив булиши лозим. Хисоб 
маълумотлари факат ютукдарни эмас, балки камчиликларни хам ошкора 
акс эттириши лозим. 
3. Хисобнинг оддийлиги ва тушунарли булиши. Бу талабга кура, хисоб 
курсаткичлари оддий ва барча фойдаланувчилар учун тушунарли булиши 


www.qmii.uz/e-lib 

керак, бу эса хужаликни бошкаришда кар бир ходимга хисоб 
маълумотларидан фойдалана олиш имкониятини беради. 
4. Хисобнинг тежамкорлиги. Ушбу талабга кура, хисоб ишларини узлуксиз 
такомиллаштириш ва соддалаштириш, хисоб олиб боришнинг замонавий 
ва арзон усулларини жорий килишга хисоб ходимлари сонини 
камайтириш йули билан эришиш мумкин. 
5. Хисобнинг туликлиги ва уз вактида бажарилшии. Хисоб хужалик 
жараёнининг хамма томонини эгаллаши ва у тугрида тулик маълумот 
бериши лозим. Содир булаётган хужалик муомалалари тугри сидаги 
маълумотлар уз вактида берилиши лозим. Уз вактида ва тулик олиб 
борилган хисоб ёрдамидагина корхонанинг хужалик фаолиятига тугри 
рахбарлик килиш, хужалик жараёнини мукаммал урганиш, содир булган 
камчиликларни 
уз 
вактида 
аникдаб, 
уларни 
бартараф 
этиш 
имкониятларига эга булиши мумкин. 
Хисобда 
кулланиладиган 
улчов 
бирликлари.Корхона, 
ташкилот 
ва 
муассасаларнинг хамма иш-ларини хисобга олиш микдорий ифодалаш ва 
сифат жихатдан туьри тавсифнома бериш учун зарурдир. Шу боисдан хам 
хисоб ёрдамида кузатиладиган объектлар сон курсаткичлари билан ифода 
этилади. Хисобда шу максад учун натура, мехнат ва пул улчовларидан 
фойдаланилади. 
Натура улчови хужалик маблаглари ва уларнинг иш жараенидаги 
харакатларини натура холда ифодалаш учун хизмат килади. Натура 
улчовларини куллаш хисобга олинаётган объектнинг хусусиятларидан, яъни 
унинг физик ва истеъмол хоссасидан фарк килади. Масалан, хисоб 
объектлари: огирлик бирлигида (грамм, килограмм, тонна); узунлик 
бирлигида (сантиметр, метр) ва бошкаларда улчанади. 
Мехнат улчови маълум бир махсулотни ишлаб чикариш еки бирон-бир 
ишни бажариш учун сарфланган иш вактини аниклаш учун хизмат килади. 
Бу улчовга мисол килиб киши/кунникиши/соатнни келтириш мумкин. 
Пул улчови корхонанинг хужалик маблагларини ва уларнинг 
манбаларини, шунингдек, хужалик жараён-ларини хисобга олиш ва улар 
устидан назорат урнатиш максадида умумлашган маълумот олиш учун 
фойдаланилади. Пул улчови ёрдамида хисобнинг мухим асосий — 
хужалик фаолияти устидан пул билан назорат урнатилади. Бундан ташкари, 
пул улчови сифат курсаткичи — махсулот бирлигининг таннархини 
аниклашга хизмат килади. Узбекистон Республикасида пул улчовининг 
бирлиги сифатида сум ва тийин бирликлари кулланилади.

Download 2,34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   180




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish