Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti

3.2. Tabiiy geografik ekskursiyalar 

1.  Kirish  suhbati,  atrof-muhit  umumiy  tavsifi.  Ekskursiyaning  maqsadi, 

vazifalarini tushuntirish. 

2.  Tanlangan  tabiat  ob’ektida  relef  tog‘  jinslari,  o‘simlik,  tuproq  qatlami, 

daryo, soy, ko‘llar erkin namoyon bo‘lishi kerak. 

3. Tabiat hududiy kompleksni (TTK) qanday ajratish kerakligi, uni ta’riflash 

metodikasi,  TTK  elementlarni  kundalikka  tushirish,  tabiatda  o‘quvchilar  o‘zlarini 

qanday  tutishlari kerakligini (his qilish zarurligini) uqtirish. 

4.  Tabiatni  o‘rganish  bo‘yicha  tuzilgan  zveno,  brigadalarning  mustaqil 

ishlari nimalardan iborat bo‘lishligi. 

5. Ekskursiya hududi yurish uchun yaroqli bo‘lishi. 

6.  YAkuniy  suhbat  uyushtirish,  kuzatish  va  tekshirish  natijalari,  ularni 

to‘g‘riligi, yig‘ilgan materiallarni hamda hisobotlarni tartibga solish. 

Quyida ekskursiya tartibida mahalliy daryolarni  

o‘rganish rejasini keltiramiz: 

1. Ko‘prik orqali yoki qishda muzlagan paytida daryoning enini o‘lchang. 

2. Daryoni chuqurligi o‘lchash, daryo o‘zani taxminiy profilini chizish. 

3. Oqim tezligini aniqlash. 

4. Burilib oqqan joylardagi oqim tezligini aniqlash. 

5. Daryoning qirg‘og‘iga suv toshqini surilma bo‘lgan joylarini aniqlash. 

---

 

13 

6. Daryo yotqiziqlari to‘planadigan joylarni topish, qayirlarni aniqlash. 

7. Qanday irmoqlar bor? 

8. Daryoni toshadigan paytini aniqlash. 

9. Nevilir yordamida suvning eng ko‘tarilgan va pasaygan patini aniqlash. 

10. Aholi punktlari daryo yoqasidan qancha uzoqlikda joylashgan. 

11.  Qirg‘oqlarida  qanday  qishloq  xo‘jalik  ekinlari  ekiladi,  o‘tloqlar 

mavjudligi.. 

12. Muzlik qalinligi. 

13. Aholining suv bilan ta’minlanishi qanday yo‘lga qo‘yilgan? 

14. Cho‘miladigan joylar bormi, qaerlar cho‘milish uchun xavfliligi. 

15. Qanday baliq turlari yashaydi? 

16. YUk tashish ahamiyati qandayligi. 

17. Paramlar ko‘priklar borligi. 

18.  Daryo  yoqasida  qanday  tuproq,  o‘simlik  va  hayvonlar  uchrashligi  va 

hakozolarni o‘rganish mumkin.