La’natlash - Xoh jonli, xoh jonsiz, xoh havon, xoh inson bo’lsin, bularni la’natlash ayb sanaladigan ishdir.
- Rasuli akram dedilar: ,,Ko’p la’nat aytuvchi kishi mo’min bo’lolmaydi”(Termiziy rivoyati). Yana aytdilar: ,, Allohning g’azabi bo’lsin”, ,,jaxannam bo’lsin” deb bir- birlaringizni la’natlamanglar!”(Termiziy rivoyati).
- Demak, tilni la’natdan tiyish lozim. Faqat kofir holida o’lgan kishini yoki kufr bilan sifatlangan ma’lum kishilar guruhini la’natlash mumkin. Ammo, Allohning zikri bilan bo’lish bundan yaxshiroqdir. Agar u ham bo’lmasa, salomatlik sukutdadir.
- Abu Qatodan rivoyat qilinadi:,, Mo’minni la’natlagan kishi uni o’ldirgan bilan barobardir”- deyilardi. Bu sanadi Rasulullohga ko’tarilgan marfu’ hadisdir, deb naql qilingan.
- Insonlarga nisbatan bad duo qilish ham la’natga yaqindir. Hatto, insonning zolimga qarshi qilgan duosi ham. Masalan: ,, Alloh uning jismini sog’aytirmasin”, qabilida duo qilish ham durust emas. Habarda kelishicha, mazlum to zolim jazosini olgunicha unga qarshi duo qiladi. Keyin mazlumning u zolimga nisbatan fazli qolmaydi.
G’iybat - Alloh subhanuhu taolo O’zining kitobida g’iybatning yomon ish ekanini dalillab, g’iybatchini o’limtik go’shtini yeyuvchilarga o’xshatadi: ,, …ayrimlaringiz ayrimlarni g’iybat qilmasin! Sizlardan biron kishi o’zining o’lgan birodarining o’lgan go’shtini yeyishni yaxshi ko’rurmi?!” (Hujurot, 12)
- Jobir va Abu Saiddan rivoyat qilinadi: ,, G’iybatdan saqlaning! Chunki, g’iybat zinodan ham og’irroq. Kishi zino qilib qo’ysayu, tavba etsa, Alloh subhanuhu uning tavbasini qabul qilishi mumkin. G’iybat qilgan kishini esa to g’iybat qilingan kishi kechirmaguncha, Alloh kechirmaydi”(Ibn Abu Dunyo rivoyati).
- Barro dedi: ,, Rasuli akram bizga shunday xitob qildilarki, hatto xutbalarini uyida o’tirgan ayollarga ham eshittirdilar: ,, Ey tilida iymon keltirib, qalbida iymon keltirmaganlar jamoasi! Musulmonlarni g’iybat qilmanglar va ularning aybini ochmanglar. Kimki birodarining aybini ochsa, Alloh uning aybini ochadi. Alloh kimning aybini ochsa, uyining ichida uni sharmanda qiladi”(Abu Dovud rivoyati).
- Aytishlaricha, Alloh taolo Muso alayhissalomga shunday vahiy qildi: ,,Jannatda oxirida kirgan kishi o’limidan oldin g’iybatdan tavba qilishga ulgurib qolgan odamdir. So’zlab qo’ygan g’iybatidan tavba qilolmasdan o’tgan odam esa do’zaxga kiruvchilarning avvalisidir”.
- Hasan Basriy deydi: ,,Birovni yomonlash 3 xil bo’ladi: g’iybat, bo’xton, ifq. Bularning barchasi haqida ulug’ va qudratli Zotning Kitobida aytilgan. G’iybat- birodaringda bor sifatni, bo’xton- unda yo’q sifatni, ifq- eshitmagan narsangni aytishingdir”.
- Qachonki Rasuli akram birovda insonga yarashmaydigan bir ishni ko’rib qolsalar: ,,Odamlarga nima bo’ldiki, falon- falon ishni qilishyapti”- derdilar(Abu Dovud rivoyati). Aniq bir shaxsga qarata aytmas edilar.
- Demak, til bilan birovni g’iybat qilish harom qilindi. Chunki, unda birodaringning nuqsonini, agar o’zi eshitsa, xafa bo’ladigan biror kamchiligini o’zgaga bildirish bor. Shuningdek, kimnidir qoralash ma’nosi yashiringan barcha fe’llar- kinoyami, imo-ishorami, xatda yozishmi, xullas, shu maqsadni anglatadigan barcha harakatlar g’iybat hududiga kiradi va u haromdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |