Mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti ijtimoiy fanlar fakulteti falsafa yo’nalishi 3- kurs talabasi abdullayeva zulayhoning axloq falsafasi fanidan bajargan mustaqil ishi

-Tilingning oldida nechta parda bor?- dedilar. -Ikki labim va tishlarim,- dedi u. -Seni ko’p gapirishdan to’sishga shular kifoya emasmi?- dedilar.” (Ibn Abu Dunyo rivoyati)

So’kish, behayolik.

• So’kib gapirish, tilni behayo so’zlar bilan bulg’ash o’ta xunuk bo’lib, shariatimiz undan qaytargan. Behayolikning manbai buzuqlik va razillikdir. Behayolikninng manbai buzuqlik va razillikdir. Payg’ambar alayhissalom aytdilar: ,,Faxshdan saqlaning. Chunki, Alloh taolo buzuq so’zni va buzuq so’z bilan bulg’anishni suymaydi.” (Nasoiy rivoyati)
• Rasuli akram aytdilar: ,,Mo’min so’kmaydi, la’natlamaydi, qo’pollik va behayolik qilmaydi” (Termiziy rivoyati).
• Anxaf ibn Qays dedi: ,, Sizlarga dardlarning yomoni nima ekanini bildiraymi? Behayo til va yomon xulq!”
• Islom pardali va hayo bilan gapirishga undaydi. Chunki, hayo e’tibori bilan oshkor qilinmaydigan har qanday ishni ochiq lafzlar bilan aytishdurust emas, balki behayolikdir.
• Ahli ayolga nisbatan ham ishoratan gapirish go’zal va ma’qul ko’rilgan odat hisoblanadi. Masalan, ,,mening xotinim falon dedi”- deyilmaydi. Balki: ,,ichkari xonadan shunday gap aytildi” yoki ,,parda orqasidan shunday gap eshtildi” yoxud ,,bolalarning onasi aytdi” – deyilishi hayoga yaqinroqdir. Ochiqlik esa hunuk, qolaversa, behayolikka boshlaydi.

Ato ibn Horun deydi: ,,Umar ibn Abdulaziz tiliga e’tiborli kishi edi. Qo’ltig’iga yara chiqqanida uni ko’rishga bordik. Undan: ,,Yara qayeringizga chiqdi?” – deb so’radik. ,, Qo’limning ich tarafiga “- dedi u”.

• Ato ibn Horun deydi: ,,Umar ibn Abdulaziz tiliga e’tiborli kishi edi. Qo’ltig’iga yara chiqqanida uni ko’rishga bordik. Undan: ,,Yara qayeringizga chiqdi?” – deb so’radik. ,, Qo’limning ich tarafiga “- dedi u”.
• Payg’ambar alayhissalom dedilar: ,,Mo’minni so’kish fosiqlikdir, u bilan urushish kufrdir” (muttafaqun alayh).
• Payg’ambar alayhissalom aytdilar: ,, Eng katta gunohi kabira kishining o’z ota- onasini la’natlamog’idir. Shunda: - Ey Allohning rasuli, kishi o’z ota- onasini qanday la’natlaydi? – deyishdi. - Kimdir birovning ota- onasini so’kadi. Natijada u ham buning ota- onasini so’kadi, dedilar Rasuli akram” (Imom Ahmad rivoyati).