|
Yo’l qo’yish mumkin bo’lgan tovush bosimiga tuzatishlar.
Shovqin ta’siri vaqtining uzunligi, soat
|
Shovqin xarakteri
|
|
keng mintaqali
|
tonal
|
4 dan 8 gacha
|
0
|
-5
|
1 dan 4 gacha
|
-6
|
-1
|
15 min. dan 1 s gacha
|
-12
|
-7
|
5 min. dan 15 min. gacha
|
-18
|
-13
|
5 mino’tgacha
|
-24
|
-19
|
To’qimachilik korxonalarida ajralib chiqadigan shovqinlarning xaraktristikasi umumiy tarzda quyidagi jadvalda berilgan.
Shunday qilib, yukoridagi jadvaldan ko’rinib turiptiki, to’qimachilik sanoatining kupgina mashina va dastgoxlarning shovqin darajali gigiyena meyorlaridan 10-20 dB yukoridir.
Jadval
To’qimachilik sanoati korxonalari mashinalarining tovush bosimi darajasi (VNIILTek Mash bo’yicha)
Mashina (dastgoxturi)
|
Oktava chiziklarining urta geometrik chastotadagi, Gs, tovush bosimi darajali, dB
|
|
63
|
125
|
250
|
500
|
1000
|
2000
|
4000
|
8000
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
Kiporix litel
|
94
|
93
|
91
|
89
|
84
|
77
|
69
|
61
|
Pilik mashinasi
|
94
|
97
|
101
|
105
|
101
|
97
|
99
|
94
|
Yigiruv mashinasi P-76-IG-1m
|
104
|
108
|
104
|
103
|
106
|
99
|
97
|
95
|
P-76-5m
|
98
|
102
|
107
|
110
|
106
|
101
|
99
|
94
|
PPM-120-M
|
95
|
96
|
98
|
104
|
105
|
102
|
98
|
90
|
Urash mashinasi M-150-2
|
100
|
96
|
97
|
99
|
99
|
95
|
93
|
89
|
Pishitish mashinasi
KE-1-175 SHL
|
97
|
95
|
99
|
101
|
101
|
105
|
108
|
104
|
KE-1-250-ZI
|
92
|
103
|
100
|
99
|
102
|
103
|
100
|
95
|
Kushib urash-pishitish mashinasi TK-160-I
|
86
|
102
|
96
|
98
|
99
|
102
|
103
|
95
|
TK-200-I
|
79
|
83
|
81
|
84
|
88
|
100
|
100
|
85
|
Yigiruv pishitish mashinasi PK-114-SHG
|
91
|
96
|
97
|
99
|
102
|
95
|
89
|
87
|
PK-100M
|
102
|
103
|
106
|
103
|
102
|
99
|
95
|
89
|
Tukuv dastgoxlari
AT-100-5M, AT-100-6
|
98
|
99
|
100
|
103
|
104
|
103
|
100
|
94
|
STB-2-175
|
95
|
95
|
95
|
99
|
99
|
98
|
96
|
96
|
STB-4-175
|
96
|
97
|
98
|
98
|
99
|
96
|
96
|
94
|
STB-2-250
|
97
|
97
|
98
|
97
|
96
|
94
|
92
|
91
|
STB-2-330
|
94
|
95
|
96
|
96
|
96
|
95
|
93
|
92
|
ATPR-100-1
|
93
|
92
|
95
|
99
|
96
|
94
|
93
|
93
|
ATPR-120-1
|
94
|
97
|
98
|
99
|
97
|
96
|
95
|
94
|
TLB-80
|
92
|
98
|
98
|
98
|
96
|
93
|
89
|
86
|
TLB-40
|
89
|
85
|
95
|
96
|
94
|
91
|
87
|
85
|
To’qimachilik sanoatining yigiruv-pishituv sexlarning ish joylarida tovush darajasi A shkalasi bo’yicha 80-98 dBA, tayyorlov-tukuv va yigiruv sexlarida 75-95 dBA, piliklash va piltalash sexlarida 80-100 dBA ni tashkil etadi. Shovqin chiqishi bo’yicha eng yukori darajani tukuv sexlari tashkil kiladi. Ayniksa mokili avtomatik tukuv dastgoxlari o’rnatilgan sexlarda umumiy shovqin darajasi yukori chastotali spektrlarda 100-104 dBni tashkil etadi. Ishlab chiqarishga yangi joriy qilingan mokisiz va pnevmatik to’tkuv stanoklarida shovqin 15-20 dBA kamrok.
Sanoat korxonalarini loyihalashning sanitariya talablariga muvofik, ishlab chiqarish korxonalarining xonalari va ularning xududdi uchun tovush bosimining ruxsat etilgan chekli darajalari jadvalda belgilangan.
jadval
Tovush bosimining ruxsat etilgan chekli darajalari, dB.
Tartib rakami
|
Xonalarning vazifasi
|
Oktavali polosalarning urtacha geometri
|
To
vush darajasi, dBA
|
1
|
Akliy ish uchun shovqin manba
lari bo’lmagan xona
|
73
|
61
|
54
|
49
|
45
|
42
|
40
|
38
|
50
|
2
|
Boshkaruv xonalari, ish xonalari
|
79
|
70
|
68
|
58
|
55
|
52
|
50
|
49
|
60
|
3
|
Telefon orqali suzlashib aloka qilishni talab etadigan
|
83
|
74
|
68
|
63
|
60
|
57
|
55
|
54
|
65
|
4
|
Telefon orqali suzlashib aloka qilishni talab etmaydi
gan kuzatish va uzoqdan boshkarish xonalari
|
94
|
87
|
82
|
78
|
75
|
73
|
71
|
70
|
80
|
5
|
Korxonalarning ishlab chiqarish xonalaridagi va xududidagi ish o’rinlari
|
99
|
92
|
86
|
84
|
80
|
78
|
76
|
74
|
85
|
Shovqining turiga va uning ta’sir ko’rsatish davomiyligiga karab tovush bosimining ruxsat etilgan darajalariga jadvalda keltirilgan tuzatishlar kiritiladi.
Pilla tortish va ipak yigirish mashinalari ishlayotganda yuzaga keladigan ishlab chiqarish shovqining jadalligi (dBA) quyidagicha bo’lishi kerak: pilla tortish sexida-94-96; yigiruv sexida -100-105; tukuv sexida -95-98.
Shovqinni ulchash va taxlil qilish xar xil tuzilishdagi shovqin ulchagichlar, analizatorlar, uziyozar uskunalar, magnitofonlar hamda ossillograflardan foydalaniladi.
Ulchash yo’nalish bo’yicha shovqinni ulchash usullarini nazorat va muxandis usullariga ajratish mumkin.
Nazorat usuli - asosan ishlab chiqarish, transport, maishiy shovqinlarning sanitariya talablariga mosligini tekshirish uchun qo’llaniladi. Bu usulda oktavali chastotali polosalari bo’lgan analizatorlar va shovqin ulchagichlardan foydalaniladi.
Muxandis usuli - shovqin manbalarini tekshirish, uning paydo bo’lish sabablarini taxlil qilish, shovqini sundirish vositalarini ishlab chiqish. Bu usulda ulchash uchun uchdan bir oktavali tor polosali analizatorlar, yorug’lik nurlari hisoblash asbobi va boshka asboblar ishlatiladi.
Respublikamizda keng qo’llaniladigan turli xil shovqin ulchagichlar va shovqin spektri analizatorining akustik ulchashlarni amalga oshirish uchun zarur bo’ladigan texnik ko’rsatkichlari 15-va 16 jadvallarda keltirilgan.
“FT” hamda “Bryo’l va Kyer” firmalarida chiqarilgan asboblar aniqrok vibroakustik ulchovlar doirasi kengdir.
Ulchashni boshlaridan oldini xamma akustik asboblar graduslarga bulib chiqilishi hamda standartlar, ulchovlar va ulchash asboblari bo’yicha davlat kumitasi tashkilotlarida kamida uch yilda bir marta tekshirilib turishi kerak.
jadval
Shovqin ulchagichlarning asosiy texnik ko’rsatkichlari
Turi
|
Chastota
lar doirasi, kGs
|
Ulchanadi
gan shovqining darajalari doirasi, dB
|
Xarorat doirasi, t0S
|
Ruxsat etiladigan namlik, %
|
Tashki ulchamlari, sm
|
Ogirligi, kg
|
SH-3M
|
0,040-10
|
30-140
|
10 dan 35gacha
|
65-75
|
27x20x14
|
5,5
|
ISHV-1
|
0,022-12
|
30-150
|
-20dan 50 gacha
|
80 gacha
|
22x36x36
|
12,0
|
2203(Bryu
l va Kyer) PSI - 202
|
0,020-18
|
22-140
|
-10 dan 60 gacha
|
90 gacha
|
31x12x9
|
2,7
|
(RET-Germaniya)
|
0,020-12
|
17-135
|
-10 dan 10 gacha
|
90 gacha
|
26x12x18
|
3,6
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
