Mirzo ulug bek nomidagi

Olimning mehnati va konsensus, y a ’ni murosaga kelish muammosi uning portretini to ‘Idiradi. Bir qutbda nazariyaning mazmuni, uni tuzish metodlari xususida talab etiladigan yakdillik, eksperimental bazani asoslash va uning oqibatlari haqidagi xulosalar tursa, boshqa qutbda - opponent dalillarini tushunish, ulami munozara uchun o‘rinli shaklga solishni xohlamaslik turadi. Tadqiqotchilar konsensus ham, diskonsensus ham ochiq va yashirin tarzda mavjud bo ‘lishi mumkinligini qayd etadilar. Ochiq konsensus darsliklarda, monogrqftyalarda o'z aksini topadi. U institutsional y o ‘1: о ‘quv yurtlarida yangi kafedralar ochilishi, tadqiqotlar uchun m a b l a g ‘lar ajratilishi bilan namoyon bo‘ladi. Yashirin konsensus olimlar muhokama chog'ida «og'ir» mavzulami ко ‘tarmasligi yoki ular о ‘zlari ayni bir masala xususida bir xilfikrlashlarini taxmin qilishlarida namoyon bo‘ladi.

1 Qarang: Гильберт H., Макпей М. Открывая яЧ1ш Пандоры. - М., 1980. - 9 с.

427

Konsensusga erishish taxminan quyidagi darajalarda amalga oshiriladi:

0. 
   paradigma darajasi;
   
0. 
   ilmiy tadqiqot dasturi darajasi;
   
1. 
   maktablar va yo‘nalishlar darajasi;
   
2. 
   individual qarorlar va kelishuvlar darajasi.
   

Ma’lum yutuqlarga erishgan olimlar o‘z mavqeini saqlab qolishga harakat qiladilar. Binobarin, ular o‘zlari fanga qo‘shgan hissaga muvofiq bo‘lgan mavjud tasawurlar tez almashishidan manfaatdor emaslar. Shu sababli olim mehnati Tabiatning Buyuk kitobi sahifalarida o‘z izini qoldirish umidi bilan bog‘liq. F.Frank olimlarni hamma narsani soddalashtirishda ko‘p ayblashlarini qayd etadi. Bu to‘g‘ri: soddalashtirishsiz fan mavjud boiishi mumkin emas. Olimning ishi oddiy ta’riflami topishdan iborat. Olim biron-bir oddiy tushunchaga ta’rif berganidan so‘ng, u mazkur ta’rifdan kuzatilayotgan dalillami chiqarishi, so‘ngra ular kuzatish bilan amalda muvofiq ekanligiga ishonch hosil qilish uchun bu oqibatlami tekshirishi lozim. Shunday qilib, F.Frank fikriga ko‘ra, olimning mehnati uch qismdan iborat