Mirzo ulug bek nomidagi

Informativlik va uning imkoniyatlarini ro‘yobga chiqarishga asos boiuvchi holatni aniqlang.

0. 
   Fanning integratsiyalashuvi
   
1. 
   Globallashuv
   

0. 
   Fan taraqqiyotining yangi bosqichi
   

G) Ijtimoiy hayot darajasining oshishi bilan

0. 
   Moddiy jismlarda qayd etilgan va belgilar tizimida ifodalanib, subyektlararo jarayonga qo‘shilib idrok etiluvchi va olimning bilim darajasini o‘zgartiravchi axborot qanday axborot
   

deyiladi?

0. 
   Ijtimoiy axborot
   
1. 
   Ilmiy axborot
   
2. 
   Subyektiv axborot
   
3. 
   Ommaviy axborot
   

384

0. 
   Yangi axborot yaratish borasidagi faoliyat nima deyiladi?
   

0. 
   Eksteriorizatsiya
   
1. 
   Interiorizatsiya
   
2. 
   Globallashuv
   
3. 
   Informativlik
   

0. 
   Ilmiy bilish jarayonida olingan, tushunchalar, mulohazalar, xulosalar, nazariyalar va gipotezalar tizimida qayd etilgan, ijtimoiy ahamiyatga molik va mantiqiy jihatdan (shaklan) umumiylash-tirilgan axborot, bu...
   

0. 
   Illmiy axborot
   
1. 
   Ijtimoiy axborot
   
2. 
   Subyektiv axborot
   

0. 
   Ommaviy axborot
   

0. 
   Axborotning eng sodda klassik ta’rifi bu...
   

0. 
   Ma’lumot berishdir.
   
1. 
   Asosli fikr
   

V) Informatsiya
G) To‘g‘ri javob yo‘q


7. Qaysi olim fikricha, «Axborot - tashqi olamga ko‘nikish jarayonida undan olingan mazmunni ifodalashdir»?

0. 
   N.Viner
   

0. 
   Kun
   

0. 
   Popper
   
1. 
   N.Bor
   

0. 
   Axborotni qaysi olim «Axborot kommunikatsiya va aloqa jarayonidagi noaniqlikning bartaraf qilinishi», deb hisoblaydi?
   

A) Kun B) N.Bor V) L.Popov G) N.Viner

0. 
   Nimalar muayyan xulosa chiqarish yoki qaror qabul qilishga xizmat qiladi?
   

A) Ma’lumotlar B) Axborotlar

385

V) Dalillar

0. 
   Nazariyalar
   

0. 
   Milod boshidan ilmiy bilimlaming ikki baravar o‘sishi uchun necha yil talab etilgan?
   

A)1000 B )1750 V)1500 G)1300

0. 
   XIX asrda ilmiy axborot hajmi har 50 yilda ikki baravar ko‘paygan bo‘lsa, hozirda qanchada ikki baravar ko‘paymoqda?
   
0. 
   Har 20 oyda
   
1. 
   Ikki yilda
   
2. 
   Bir oyda
   
0. 
   Bir yilda
   

0. 
   Qanday axborot jarayoni ikki faoliyat turi - interiorizatsiya va eksteriorizatsiyaga asoslanadi?
   
0. 
   Ilmiy
   
1. 
   Isbotlangan
   
2. 
   Ijtimoiy
   

G) To‘g‘ri javob yo‘q о

0. 
   Eksteriorizatsiya qanday faoliyatdir?
   

0. 
   Yangi axborot yaratish borasidagi faoliyatdir.
   
1. 
   Muammoni topish
   
2. 
   Dalillami asoslaydigan faoliyat
   
3. 
   Ijtimoiy axborotni asoslaydigan faoliyat
   

0. 
   Ilmiylik talabiga javob beruvchi, ilgari aniqlangan ilmiy bilimlar ro‘yxatida bo‘lmagan bilimning u yoki bu birligi nima deb
   

ataladi?

0. 
   «Yangi»
   
1. 
   Eski
   
2. 
   Asosli
   
3. 
   Fakt
   

386

0. 
   Qanday axborot hajmi ijtimoiy axborot hajmidan ancha ko‘p, ularning mazmuni esa rang-barangdir?
   

0. 
   Ilmiy
   
1. 
   Ijtimoiy
   
2. 
   Obyektiv
   
0. 
   To‘g‘ri javob yo‘q
   

0. 
   Qanday kompyuterlar ilmiy faoliyatning cheklanganligini bartaraf etishga imkoniyat yaratmoqda?
   
0. 
   Pentium-4
   
1. 
   Nano
   
2. 
   To‘g‘ri javob yo‘q
   
3. 
   Shaxsiy
   

0. 
   Falsafa, informatika, kibernetika, sinergetika, sotsiologiya va iqtisodiyot tutashgan joyda ilmiy bilimning qaysi sohasi shakllanadi?
   

0. 
   Integral
   
1. 
   Asosiy
   
2. 
   Tajribaviy
   
3. 
   To‘g‘ri javob yo‘q
   

0. 
   Informatika falsafiy bilimning o‘ziga xos sohasi
   

.......falsafasining jadal rivojlanishini belgilab berdi.

0. 
   Texnika
   

0. 
   Inson
   
1. 
   Ta’lim
   

0. 
   Fan
   

0. 
   Agar ilgari mehnat qurollari inson tabiiy jismoniy a'zolarlnlng davomi hisoblangan va ulami kuchaytirishga xizmat qilgan bo'laa, endl nlmalar inson aqlining ishini davom ettiradi?
   
0. 
   Axborot qurilmalari B) Texnik Mboblar
   

0. 
   M uhlnalar
   

0. 
   To'g'ri Javob yo'q
   

387

0. 
   Qanday informatika axborot jamiyatini shakllantirishning ilmiy negizidir?
   

0. 
   Ijtimoiy
   
1. 
   Texnik
   
2. 
   Sotsial
   
3. 
   To‘g‘ri javob yo‘q
   

0. 
   Axborotni yig‘ish, saqlash va tarqatish vositalarini takomillashtirish jarayoni nima deyiladi?
   

0. 
   Mediatizatsiya
   
1. 
   Kompyuterizatsiya
   

0. 
   Axborotlashtirish
   

G) Informatizatsiya

0. 
   Axborotni yaratish va idrok qilish qobiliyatini rivojlantirish jarayoni, ya’ni jamiyatning intellektual salohiyatini oshirish nima deyiladi?
   

0. 
   Mediatizatsiya
   
1. 
   Kompyuterizatsiya
   
2. 
   Axborotlashtirish
   

0. 
   Informatizatsiya
   

0. 
   Nima insonni og‘ir va ba’zan mazmunsiz jismoniy mehnatdan insonni ozod qiladi?
   
0. 
   Axborot texnikasi
   
1. 
   Mashina
   

V) Informatika
G) To‘g‘ri javob yo‘q

0. 
   Nimalar ilmiy xodimlarni og‘ir mehnatdan xalos etib, ilmiy ijod uchun qo‘shimcha imkoniyat, ijodiy tafakkur erkinligining oshishi uchun shart-sharoit yaratmoqda?
   

0. 
   Mashinalar
   
1. 
   Kompyuterlar
   
2. 
   Texnik asboblar
   

0. 
   To‘g‘ri javob yo‘q
   

388

0. 
   «Axborotdan dunyo miqyosida foydalanishning yangi davri» va «Axborotlashgan jamiyat - postindustrial jamiyat» asarlari muallifi kim?
   

A) E.Masuda B) D.Martin V) G.Molitor G) N.Bor

0. 
   Qaysi olim kelajakni «axborotlashgan reduksionizm» asosida tahlil qiladi?
   

A) E.Masuda B) D.Martin V) G.Molitor G) E.Toffler

0. 
   «Uchinchi to‘Iqin» asari muallifi kim?
   

0. 
   E.Masuda
   
1. 
   E.Toffler
   
2. 
   G.Molitor
   
3. 
   D.Martin
   

0. 
   Nechanchi yilda birinchi shaxsiy kompyuter paydo bo‘ldi? A )1981
   

B) 1990 V) 2000 G )1995

0. 
   «Texnik taraqqiyotda uch asosiy unsur: bilim, energiya va material ishtirok etadi», deb qaysi olim qayd etadi?
   

A) J. Tomson B) E.Toffler V) G.Molitor G) D.Martin

0. 
   Nechanchi yil boshidan beshinchi avlod kompyuterlari ustida ish boshlandi?
   

A) 80-yillar B) 50-yillar V) 60-yillar G) 90-yillar

389

13-MAVZU. ILMIY TADQIQOTDA TUSHUNISH VA


TUSHUNTIRISHNING AHAMIYATI 1. Ma’ruzani olib borish texnologiyasi

Talabalar soni	Vaqti: 2 soat
Mashg ‘ulot	Amaliy mashg‘ulot: Tushunish va tushuntirish.
shakli
Mashg ‘ulot	1. Tushunish va uning bilish bilan o‘zaro nisbati.
rejasi	2. Ma’no tushunchasining tahlili.
	3. Semiotika, simvol va dialog.
	4. Tushuntirishning ratsional hamda irratsional
	jihati.
Mashg ‘ulotning maqsadi:
Pedagogik vazifalar		O'quv faoliyati natijalari

Tushunish va uning bilish Germenevtika va onglilik masalasi.
bilan o‘zaro munosabati.

Tushunishda ma’noning Olamni tushunishda germenevtik

o‘mi. qarashlar.
Simvol va dialog tushunish Ramzlaming falsafadagi о‘mi.
vositasi.

0. 
   ‘qitish usullari va texnika Ma’ruza, «aqliy hujum», T-sxema, munozara, muammoli vaziyatlar usuli.
   
1. 
   ‘qitish vositalariMa’ruzal'ar matni, tarqatma materiallar, slaydlar, proektor.
   
2. 
   ‘qitish shakllariJamoa, to‘g‘ridan-to‘g‘ri va guruhlarda ishlash.
   

0 ‘qitish shart-sharoiti Texnik vositalar bilan ta’minlangan

auditoriya.

Monitoring va baholash Og‘zaki nazorat, test nazorati, savol-javob, o‘z-o‘zini nazorat qilish, reyting tizimi asosida baholash.


2. Ma’ruzaning texnologik kartasi


Ish Faoliyatning mazmuni


jarayonlari О ‘qituvchi Talaba


vaqti
I bosqich. 1.1.Mavzu nomini aytib, uning Tinglaydilar. Kursga va doirasida dastlabki umumiy tasavvumi

390

mavzuga	beradi hamda uslubiy va tashkiliy
kirish.	tomonlari bilan tanishtiradi.
(20 daqiqa) 1.2. Mavzuning mohiyati bilan tanish- Tinglaydilar.
	tiradi, uning boshqa mavzular bilan
	uzviyligi	haqida		qisqacha		ma’lumot
	beradi.
	1.3. Mavzu yakunida talabalar reyting 0 ‘UM ga qaray­
	nazorati mezonlari asosida bahola- dilar.
	nadi.						0 ‘UM ga qaray­
	1.4. Fanni o‘zlashtirishda foydalanish
	uchun zarur bo‘lgari adabiyotlar dilar.
	ro‘yxati bilan tanishtiradi.						Mavzu		nomini
	1.5. Birinchi o‘quv mashg‘uloti mav-
	zusi bilan tanishtiradi va uning yozib oladilar.
	maqsadi,	o‘quv		faoliyati		natijalarini
	bayon qiladi.
	1.6. Birinchi mavzu yuzasidan aqliy Tushunchalami
	hujum qoidasi asosida dars o‘tkazishni erkin fikr orqali
	taklif etadi. Doskaga «Tushunish va bildiradi.
	tushuntirish»,		deb yozadi.			Talabalar
	tomonidan aytilgan				fikrlami yozib
	boradi va umumlashtiradi.
II bosqich.	2.1. Mavzu		rejasi		va tayanch Tinglaydilar.
Asosiy	tushunchalar bilan tanishtiradi.						Tinglaydilar.
bosqich.	2.2. Mavzunini reja bo‘yicha tahlil
(50 daqiqa)	qiladi, har bir rejani nihoyasida						Slaydga		e’tibor
	umumlashtiradi.			Jarayon		kompyuter	qaratadi,			uni
	slaydlarini namoyish qilish bilan olib						o‘ziga		yozib
	boriladi.						oladi va savollar
							beradi.
	2.3. Har bir rejani mustahkamlash Savollarga
	uchun quyidagicha savollar beradi:						javob	beradilar,
	1. Semiotikaning tushunishdagi o‘mi.						erkin bahs-mu-
	2. Tushuntirishning modellari.						nozara		yurita-
	3. Tushunish va tushuntirish nisbati.						dilar.
	2.4. Tayanch iboralarga qaytiladi.						Har bir		tayanch
	Talabalar ishtirokida ular yana bir bor						tushuncha			va
	takrorlanadi.						iboralami muho­
							kama	qiladilar.

391

Konspekt qila­

dilar.
1П bosqich. 3.1. T-sxema texnikasidan foydalanil­ Mustaqil Yakuniy gan holda juft-juft bo‘lib ishlash T-sxemani bosqich. uchun tinglovchilarga: «Izohlashdan to‘ldiradilar.

(10 daqiqa) tushuntirishga o‘tish semantikasi. Erkin fikrini Bilish va tushunish munosabati», bayon etadi. degan savol yozilgan tarqatma

materiallar tarqatadi. Ushbu texnika orqali mavzu bo‘yicha yakunlovchi xulosa qiladi.

3.2. Talabalaming faoliyatiga baho Eshitadi.

qo‘yiladi va rag‘batlantiriladi.

3.3. Kelgusi mashg‘ulotga tayyor­ Eshitadi va garlik ko‘rish uchun topshiriqlar va 0 ‘UM ga qaray-foydalaniladigan adabiyotlar ro'yxati dilar. beriladi.