Mirzamahmudov o, xakimov m.. T. M, A h. T. Mirzamahmudov amaliy geografiya o'qitish usullari mirzamahmudov o, xakimov m

1. «Amaliy geografiya» fanining dolzarbligi va o’qitish strukturasi 
 
Jamiyatimiz  taraqqiyotining  hozirgi  davrida  tabiiy  fanlarning 
tutgan  o’rni  tobora  ortib  bormoqda.  Birinchi  prezident  I.A.Karimov 
Respublikamizda atrof‐muhitni muhofaza qilish, boy tabiiy resurslardan 
oqilona foydalanish va buzilgan tabiat majmualarimizni qayta tiklashga 
e’tibor  qaratib  kelmoqda.  Bunga  ishonch  hosil  qilish  uchun 
Prezidentimizning  keyingi  25  yil  mobaynidagi  nutqlari  va  ma’ruzalari 
bilan tanishib chiqishning o’zi kifoya. 
Ushbu masalalarga oid bilimlarni beruvchi ta’lim yo’nalishi hamda 
ular  o’rtasidagi  munosabatlarni  optimallashtiruvchi  sohalardan  biri 
Amaliy geografiya fanidir.  
Insoniyat  paydo  boʹlgan  davrdan  boshlab  jamiyat  taraqqiy  etgan 
sari  inson  va  tabiat  oʹrtasidagi  oʹzaro  munosabatlar  murakkablashib 
bormoqda. 
Buning 
natijasida 
mahalliy, 
mintaqaviy 
hamda 
umumsayyoraviy ekologik muammolar va inqirozlar paydo boʹlmoqda. 
Ana  shunday  ekologik  muammolar  va  inqirozlarni  oʹrganish,  baholash 
va  ularning  sodir  boʹlishini  oldindan  bashorat  qilishda  geografiya 
fanining oʹrni va ahamiyati nihoyatda muhimdir. Mazkur muammolarni 
oʹrganish  va  ularning  yechimini  topish  davomida  geografiya  fanlari 
tizimida yangi yoʹnalish, yaʹni amaliy geografiya fani paydo boʹldi va u 
hozirgi paytda tez surʹatlar bilan rivojlanmoqda. 
Jamiyatimiz  taraqqiyotining  hozirgi  davrida  tabiiy  fanlarning 
tutgan  o’rni  tobora  ortib  bormoqda.  Respublikamizda  atrof‐muhitni 
muhofaza qilish, boy tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va buzilgan 
tabiat  majmualarimizni  qayta  tiklashga  e’tibor  qaratib  kelinmoqda. 
Ushbu masalalarga oid bilimlarni beruvchi ta’lim yo’nalishi hamda ular 
o’rtasidagi  munosabatlarni  optimallashtiruvchi  sohalardan  biri  amaliy 
geograiya  fanidir.  Amaliy  geografiya  fani  tabiat  tizimidagi  tabiiy 
geografik  tatqiqotlar,  geografik  ekspertiza  asoslar  ishlab  chiqarishning 
iqtisodiy  asoslari,  atrof  muxit  monitoringi,  organizmlar,  jumladan, 
kishilar va ularning atrof – muhit bilan munosabatlariga doir tushuncha, 
voqelik, hodisa va jarayonlarni tadqiq qiluvchi fandir.  
Amaliy  geografiyaning  maqsadi  tabiiy  muhit  va  resurslarni 
baholash,  tabiiy  va  ijtimoiy  muhitning  oʹzgarishini  bashorat  qilishdan 
iboratdir.  
Amaliy geografiyaning muhim vazifalari quyidagilardan iborat: 

---

5 
 
• 
Xo’jalik  maqsadlarida  foydalanish  nuqtai  nazaridan  tabiiy 
sharoit va resurslarni o’rganish va baholash; 
• 
Tabiiy geografik jarayonlarni o’rganish, baholash va bashorat 
qilish; 
• 
Inson  tomonidan  tabiiy  va  ijtimoiy  muhitning  o’zgartirilishi 
jarayonini baholash va bashorat qilish; 
• 
Umumsayyoraviy, 
mintaqaviy 
va 
maxalliy 
ekologik 
muammolarning  yuzaga  kelish  sabablarini  ochib  berish  va 
ular yechimining geografik asoslarini ishlab chiqish; 
• 
Ishlab chiqarishni xududiy tashkil etish muammolari va aholi 
joylashuvi masalalarini yechish. 
   
Amaliy  geografiya  fani  bo’yicha  egallagan  bilim,  ko’nikma  va 
malakalarini  kundalik  hayotda  duch  keladigan  amaliy  va  nazariy 
masalalarni  yechishda  foydalanadi  va    amaliyotda  qo’llaydi,  tabiatdagi 
jarayonlar  va  hodisalarni  tushunishda  amaliy  geografiya  sohasidagi 
zamonaviy  yutuqlar  to’g’risidagi  ma’lumotlardan  foydalanadi,  amaliy 
geografik  tatqiqotlar  va  ma’lumotlar  bilan  ishlaydi,    geografik  ob’ektlar 
ustida  kuzatishlar  olib  borib,  geografik  baholash  va  bashoratlarni 
urganadi  tajribalar  o’tkazadi,  o’zining  faoliyati  oqibatlarini  atrof  muhit 
va  o’zgalarning  sog’ligiga  ta’sirini  baholaydi  va  tabiatda  o’zini  tutish 
qoidalariga amal qilgan holda sog’lom, turmush tarzi normalariga rioya 
qiladi.