Mirsaid Aripov, Nurillo Otaxanov

4.6. While tsikli

Takrorlanishlar soni oldindan ma`lum bo`lmagan hollarda tsikllarni tashkil qilish uchun While (toki) buyrug’idan foydalaniladi. Bu buyruq umumiy ko`rinishda quyidagicha yoziladi:

while shart do begin

buyruqlar ketma-ketligi (tsikl tanasi)

end ;

Bu yerda shart – takrorlanish yoki takrorlanmaslikni aniqlaydigan mantiqiy ifoda.

While buyrug’i quyidagi algoritm asosida bajariladi:

1. Dastlab shart qiymati xisoblanadi.

2. Agar shart ning qiymati False bo’lsa, u holda while buyrug’ini bajarish shu yerda tugaydi va undan keyingi buyruqni bajarishga o`tiladi.

3. Agar shart ning qiymati True bo`lsa, u holda tsikl tanasi bir marta to`la bajariladi. Shundan keyin shart yana bir marta tekshiriladi. Agar shart o`rinli bo`lsa, tsik tanasi yana bir marta bajariladi. Bu jarayon toki shart o`rinli bo`lmay qolguncha davom etaveradi.

Mazkur algoritmga ko`ra

1. 
   While tsikli bir marta ham bajarilmasligi mumkin. Buning uchun unda ko`rsatilgan shart birinchi marta tekshirilganda o`rinli bo`lmasligi yetarli;
   
2. 
   Tsikl tanasi hech bo`lmaganda bir marta bajarilishi uchun, while buyrug’idagi shartda qatnashadigan parametrlarga avvaldan shart o`rinli bo`ladigan qiymatlarni berib qo`yish lozim;
   
3. 
   Tsiklning qachondir tugashini ta`minlash uchun, undagi buyruqlar shartda ishtirok etayotgan parametrlar qiymatiga ta`sir etib borishi kerak.
   

Odatda while buyrug’i bilan berilgan aniqlikdagi xisoblash, ko`plab ma`lumotlar orasidan berilgan shartlarni qanoatlantiruvchilarini qidirish kabi masalalarni dasturlashda foydalanish mumkin.

Masala-4. Berilgan N natural sonining tub yoki tub emasligini aniqlang.