Mirsaid Aripov, Nurillo Otaxanov

8.5-listing. Uchburchak yasash protsedurasi
procedure uchburchak(a, b, c : real);

{z- ma`lumotlarni ekranga chiqarishga tayyorgarlik}

var

ok : boolean; // ok=True - mavjud, ok = False - mavjud emas

p : real; // yarim perimetr

begin

yuza:=0;

z := ' ';

z:=floattostr(a)+ ' ' +floattostr(b)+ ' ' +floattostr(c);

if (a+b>c) and (a+c>b) and (b+c>a)

then begin

ok := true;

p:=(a+b+c)/2;

yuza:=sqrt(p * (p - a) * (p - b) * (p - c));

end

else ok:=false;

if ok then

z:=z+' '+'uchburchak mavjud. Uning yuzasi='+floattostr(yuza)

else z:=z+ ' ' +'uchburchak mavjud emas';

s2:=s2+z+#13;

um_yuza:=um_yuza+yuza;

end;

Protseduralar implementation bo`limida undan foydalanuvchi dasturdan avval ko`rsatilishi lozim. Protseduraga murojaat qilish buyrug’i quyidagicha yoziladi:

Nom (Parametrlar ro`yxati);

bu yerda Nom – chaqirilayotgan protsedura nomi; (Parametrlar ro`yxati) –joriy o`zgaruvchilar.

Protseduraga murojaat qilganda joriy o`zgaruvchi sifatida o`zgaruvchi, konstanta yoki ifoda kelishi mumkin. Masalan, kvadrat tenglamaga murojaat qilinganda

uchburchak(StrToFloat(Edit1.Text), StrToFloat(Edit2.Text),

StrToFloat(Edit3.Text), k1, k2, nat);

yoki

uchburchak (a, b, c);

yoki

uchburchak (2.5, b, 3.45);

ko`rinishidagi yozuvlardan foydalanish mumkin.

2-masala: To`rtta p, q, r, t haqiqiy sonlar berilgan. Ulardan hosil qilingan uchliklar orasidan uchburchak yasash mumkin bo’lganlarini toping. Agar uchburchak yasash mumkin bo`lsa, bu uchburchaklarning umumiy yuzini toping.

Yechish g’oyasi: Berilgan to`rtliklardan (p, q, r), (p, q, t), (q, r, t) va (p, r, t) uchliklarni hosil qilish mumkin. Ixtiyoriy uchlikdan uchburchak yasash mumkinligi yuqoridagi protsedura yordamida tekshiriladi.

8.6-listing. Uchburchak yasash mumkinligi haqida dastur

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var um_yuza, p,q,r,t:real;

s1,s2 : string;

procedure uchburchak(a, b, c : real);

{z- ma`lumotlarni ekranga chiqarishga tayyorgarlik}

var

ok : boolean; // ok=True - mavjud, ok = False - mavjud emas

p : real; // yarim perimetr

begin

yuza:=0;

z := ' ';

z:=floattostr(a)+ ' ' +floattostr(b)+ ' ' +floattostr(c);

if (a+b>=c) and (a+b>=c) and (b+c>=a)

then begin

ok := true;

p:=(a+b+c)/2;

yuza:=sqrt(p * (p - a) * (p - b) * (p - c));

end

else ok:=false;

if ok then

z:=z+' '+'uchburchak mavjud. Uning yuzasi='+floattostr(yuza)

else z:=z+ ' ' +'uchburchak mavjud emas';

s2:=s2+z+#13;

um_yuza:=um_yuza+yuza;

end;

begin

s2 : '';

p : strtofloat(edit1.text);

q : strtofloat(edit2.text);

r : strtofloat(edit3.text);

t : strtofloat(edit4.text);

uchburchak(p, q, r);

uchburchak(p, q, t);

uchburchak(p, r, t);

uchburchak(q, r, t);

s : s  #13 'Umumiy yuza '  floattostr(um_yuza);

label6.caption : s;

end;

procedure TForm1.FormCreate(Sender: TObject);

begin

um_yuza : 0;

s2 : '';

end;

end.

Bu yerda asosiy dasturdan protseduraga tushadigan formal o`zgaruvchilar protsedura sarlavhasida ko’rsatilgan. Ammo, protseduradan asosiy dasturga qaytishi kerak bo`lgan o`zgaruvchilar yozilmagan. Ular dastur matnida, Button1Click protsedurasi matnida keltirilgan. Bu yuza, um_yuza, s2 o`zgaruvchilari global bo`lib, boshlang’ich qiymatlarini FormCreate protsedurasidan oladi. Bu dasturining dialog oynasi 8.4-rasmda tasvirlangan.