Mirsaid Aripov, Nurillo Otaxanov

7.1-rasm. StringGrid komponentasi

Bu komponenta yacheykalari matnli ma`lumotlarni saqlaydi. 7.1-jadvalda StringGrid komponentasining ayrim hossalari keltirilgan.

StringGrid komponentasining hususiyatlari 7.1-jadval

Hususiyati	Mazmuni
Name	Komponentaning nomi.
ColCount	Jadvalning ustunlari soni
RowCount	Jadvalning satrlari soni
Cells	ustun va satr kesishgan yacheyka - cells [col, row]
FixedCols	chapdan fiksirlangan ustunlar soni.
FixedRows	YUqoridan fiksirlangan satrlar soni.
Options . goEditing	yacheykani tahrirlashga ruxsatnoma.
Options . goTab	tugmasidan foydalanishga ruxsatnoma.
Options. GoAlways. ShowEditor	Komponentaning tahrirlash rejimida bo`lishi alomati.
DefaultColWidth	Jadval ustunlarning kengligi
DefaultRowHeight	Jadval satrlarining balandligi
GridLineWidth	Jadval yacheykalarini ajratuvchi chiziq kengligi
Height	Jadvalning balandligi
Width	Jadvalning kengligi

Masala-1: A[1:5] massiv elementlarining o`rta arifmetik qiymatini hisoblang.

Yechish g’oyasi: masalaning dialog oynasi 7.3-rasmda keltirilgan. StringGrid komponentasi massiv elementlarini kiritish, Label1 va Label2 komponentalari esa izohlash va natijani ko`rsatish uchun formaga joylangan. Button1 — hisoblash jarayonini boshlaydi.

7.3-rasm. Massivni kiritish va qayta ishlash uchun dialog oyna

StringGrid komponentasi formaga boshqa ob’yektlar kabi joylashtiriladi. Shundan keyin uni 6.2-jadvalga muvofiq sozlash lozim. Height va width hossalarini forma hamda komponenta o`lchamlarini e`tiborga olib o`rnatiladi. Dasturning matni 6.2- listingda keltirilgan.

StringGrid1 komponentasining hususiyatlari 6.2-jadval

Hususiyati	qiymatlari
ColCount	5
FixedCols	0
RowCount	1
DefaultRowHeight	24
Height	24
DefaultColWidth	64
Width	328
Options . goEditing	True
Options . AlwaysShowEditing	True
Options .goTabs	True

Listing 6.2. Butun sonlarni kiritish va qayta ishlash

procedure Tform1.ButtonlClick(Sender: TObject);

var a : array[1..5] of integer;  massiv

summ: integer;  elementlar yig’indisi

sr: real;  o`rta arifmetik qiymat

i: integer;  indeks

begin

 massivni kiritish.

for I : 1 to 5 do

if Length(StringGrid1.Cells[i-1, 0]) <>0 then

a[i] : StrToInt(StringGrid1.Cells[i-1,0]) else a[i] : 0;

summ : 0;

for i :1 to 5 do summ : summ  a[i];

sr : summ  5;

 natijani chiqarish

Label2.Caption : 'Elementlarning yig’indisi: '  IntToStr(summ) #13  'O`rta arifmetik qiymati: '  FloatToStr(sr);

end;

end.

Yacheykaga matn kiritilganidan so`ng, ENTER tugmasi bosilganida kursorning keyingi yacheykaga o`tishi talab qilinsin. Bu masalani onKeyPress protsedurasi (7.3-listing) hal qiladi. Shu protseduraga kiritilayotgan ma`lumotlarni nazorat qilishi ham topshirish mumkin.

OnKeyPress protsedurasidagi Col hususiyatiga alohida e`tibor bering. Uning qiymati dastur davomida kursor turgan yacheyka nomeriga teng. Bu hususiyatdan kursorni kerakli yacheykaga o`tkazish uchun ham foydalanish mumkin. Suni yodda tutish kerakki, ustunlar va satrlar noldan boshlab nomerlanadi.

7.3-listing. OnKeyPress xodisalarni qayta ishlash protsedurasi

procedure TForm1.StringGrid11KeyPress(Sender: TObject;

var Key: Char);

begin

case Key of

#8,'0'..'9' : ;  raqamlar va klavishasi

#13:  klavishasi

if StringGridl.Col < StringGrid1.ColCount — 1

then StringGridl.Col : StringGridl.Col  1;

else key : Chr(0);  qolgan belgilar ta`qiqlangan

end;

end;

Haqiqiy sonlar kiritishni nazorat qilishga to`g’ri kelsa, OnKeyPress protsedurasi bir oz murakkablashadi. Chunki, raqamlardan tashqari ajratuvchi belgi (vergul yoki nuqta) hamda minus belgilarini ham hisobga olish kerak bo`ladi. Noto`g’ri kiritilgan ajratuvchi belgini to`g’risiga almashtiriladi. Windows ning joriy sozlanishi uchun qaysi belgi ajratuvchi ekanligini Decimalseparator global o`zgaruvchisi aniqlab beradi.

7.4-listingda haqiqiy sonlar massivini kiritish va qayta ishlash kodi keltirilgan. OnKeyPress protsedurasi faqat mumkin bo`lgan belgilarni kiritishni ta`minlaydi.

7.4-Listing. Haqiqiy sonli massivni kiritish va qayta ishlash

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var a : array[1..5] of real;  massiv

summ: real;  elementlar yig’indisi

sr: real;  o`rta arifmetik qiymat

i: integer;  indeks

begin

 Massiv kiritish. Agar yacheyka bo`sh bo`lsa, uni nol deymiz

for i : 1 to 5 do

if Length(StringGrid1.Cells[i-l,0])<>0 then

a[i] : StrToFloat(StringGrid1.Cells[i-1, 0]) else a[i] : 0;

summ : 0;

for i : 1 to 5 do summ : summ  a[i];

sr : summ  5;

 natijani chiqarish

Label2.Caption:'Elementlar yig’indisi: 'FloatToStr(summ)  #13'O`rta arifmetigi: '  FloatToStr(sr);

end;

 Faqat mumkin bo`lgan belgilar kiritilishini nazorat qilish

procedure TForm1.StringGrid1KeyPress(Sender: TObject; var Key: Char);

begin

case Key of

#8,'0'..'9' : ;  raqamlar va tugmasi

#13:  klavishasi

if StringGrid1.Col < StringGrid1.ColCount – 1 then

StringGrid1.Col : StringGrid1.Col  1;

'.',',': begin  butun va kasr qismni ajratuvchi belgi

if Key <> DecimalSeparator then Key:DecimalSeparator; ajratuvchi belgini to`g’risiga almashtirish

if Pos(StringGrid1.Cells[StringGridl.Col, 0], DecimalSeparator)

<>0 then Key : Chr(0);  ikkinchi ajratuvchi belgini ta`qiqlash

end;

' -' :  minusni faqat birinchi belgi qilib kiritish mumkin

if Length(StringGrid1.Cells[StringGrid1.Col, 0]) <>0 then

Key : Chr(0) ;

else  qolgan belgilar ta`qiqlanadi

key : Chr(0);

end;

end;

end.