Mintaqasi va unga tutash bir necha oʻlkalarni oʻz ichiga olgan yirik saltanat (6-8-asrlar). Turk Xoqonligi



Download 305,61 Kb.
bet6/10
Sana19.09.2021
Hajmi305,61 Kb.
#178643
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
turk xoqonligi

Budun- chorvador aholi.

Xoqonbuyuk hukmdor,podshoh,imperator

Yabg`u hoqon- xoqon urug`idan bo`lgan el-yurt hokimi.

Shad- o`n ming qo`shin qo`mondoni

5§-G`arbiy Turk Xoqonligi

Tayanch tushunchalar: g`arbiy turk xoqonligi. Yabg'u. Boshqaruv tartibi. Ijtimoiy hayot. Abruy qo'zg'oloni.

Choch tangasi.VII asr



Mahaliy hokimlarga xoqon tomonidan yabg`u unvoni berilgan.

Xoqonlik hududlari va boshqaruv

g`arbiy turk xoqonligi tasarrufiga o`rta Osiyo va Sharqiy Turkistonning bir qismi kirardi. Uning markazi Yettisuv edi. g`arbiy xoqonlik ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy jihatdan Sharqiy xoqonlikdan mutlaqo ajralib turardi. Sharqiy xoqonlik aholisining asosiy qismi chorvador ko`chmanchilar edi. g`arbiy xoqonlik aholisining kattagina qismi esa o`troq dehqonchilik, hunarmandchilik va savdo-sotiq bilan mashg`ul edi.

VII asrning birinchi choragida g`arbiy xoqonlik nihoyatda kuchayadi. Uning sharqiy chegarasi Oltoyga, janubda esa Sind daryosi bo`ylariga borib taqaladi. Xoqon To`n yabg`u (618-630) hukmronlik qilgan davrda boshqaruv tartiblari isloh qilinadi. Viloyat hokimlarini xoqonlik ma'muriyati bilan bevosita bog`lash va ularning ustidan nazoratni kuchaytirish maqsadida mahalliy hukmdorlarga xoqonlikning "yabg`u" unvoni beriladi.

Natijada ular xoqonning noibiga aylanadilar. Shu bilan birga o`rta Osiyo, Sharqiy Turkiston va Toxaristonning deyarli mustaqil hokimliklari ustidan siyosiy nazorat kuchaytiriladi. Ular huzuriga xoqonlikning noiblari tudunlar yuboriladi.

Biroq ichki kurash oqibatida g`arbiy turk xoqonligi zaiflashib boradi.

Ijtimoiy hayot

Turk xoqonligiga birlashgan aholining hayoti ham, xo`jaligi ham. turlicha edi. Ko`chmanchilarning asosiy mashg`uloti chorvachilik bo`lgan. Yilqichilik va tuyachilik muhim o`ringa ega edi. Chorvador ko`chmanchilar orasida mulkdorlar va ularning xizmatida esa ko`plab qul, cho`ri va xizmatkorlar bo`lardi. Mulkdorlarning eng yirik vakili xoqonning o`zi edi.

Xoqonlikda shaharlar va qishloqlar ko`p bo`lgan. Aholisi dehqonchilik, hunarmandchilik va savdo-sotiq ishlari bilan shug`ullanardi. Dehqonchilikda asosan don ekinlari: bug`doy, arpa, sholi va tariq ekilardi. Paxta, beda ekish, bog`dorchilik va tut ko`chatlari o`tqizish hamda uy hayvonlarini boqish bilan shug`ullanilar edi.

Shahar hunarmandchiligida kulolchilik, to`qimachilik, sarrojlik, miskarlik, temirchilik va zargarlik ancha-muncha rivoj topgan edi. Shaharlarda hunarmandchilikning kengayishiga turklar katta ta'sir ko`rsatadilar. Chunki qadimda ularda kasb-hunarning ko`pgina sohalari nihoyatda rivoj topgan edi. Turk hunarmandlari yasagan zeb-ziynatlar va qurol-yarog`lar xilma-xilligi va nihoyatda puxtaligi bilan ayniqsa ajralib turardi. Farg`ona va Sug`dda oltin, mis, temir va simob, Iloq (Eloq)da qo`rg`oshin, kumush va oltin qazib olinardi.

Ichki va tashqi savdo-sotiq ishlari ham shahar aholisining asosiy mashg`ulotlaridan biri edi. Bu davrda ayniqsa Sug`d savdogarlarining mavqeyi baland edi. Xoqon savdo ahli bilan juda yaxshi munosabatda edi. Chunki xoqon boshliq turk mulkdorlari orttirgan boyliklarini savdo karvonlari orqali turli mamlakatlarga yuborar va tashqi savdodan katta foydaga ega bo`lar edi. Eron bilan munosabatlarning keskinlashuvi oqibatida bu davrda karvon yo`llari janubdan shimolga tomon ko`chgan edi.


Download 305,61 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish